Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	127 - Malum punicum ~ 128 - Myrtus

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

Id spissandi vim habet, et quos cytini, praebet usus. Decoctum radicis, potu latas ventris, tineas pellit, et easdem evocat. Balaustium sylvestris punicae flos est, cytino similis. Cuius complura genera reperiuntur, candidum, fulvum, colore rosaceo. Succus ex eo exprimitur, hypocistidis modo: cui adstrictoria vis inest, eadem faciens, quae hypocistis, et cytinus.
[Punici mali consideratio.] PUNICA mala in pluribus Italiae locis vulgo, sicut etiam Latine Granata dicuntur, a multis intus conclusis granis: quamquam non desunt, qui ita appellari velint a Granata Hispaniae regno, quod inibi numerosa proveniant. Sed quomodocunque se res habeat, nusquam non cognita sunt Italia: siquidem inibi et in hortis, et in vinetis, et in viridariis, eorum frequentissime visuntur arbores. Triplici (ut etiam scribit Dioscorides) distinguuntur specie: quippe quod alia dulcia sint, alia acida, alia vinosa. Vinolenta ea sunt, quae vulgo Vaiani vocat Hetruria, quaeque aliubi Schiavi, et alibi di mezzo sapore Italico sermone appellantur. At Plinio libro XIII. capite XVII. quinque enumerantur species, dulcia scilicet, acria, mixta, acida, et vinosa. Verum haec omnia Dioscorides in tria redegit fastigia: utpote qui uni dulcia; alteri acria, et acida; tertio vero generi mixta, et vinosa adscripserit. Haec omnia Italia habet, et celebrat: sed et fructus, et acinorum magnitudine, tum liquoris copia excellunt dulcia, et vinolenta. Acida mitescere, et dulcia fieri tradunt, si suillo, aut humano stercore foveantur arboris radices, et vetere urina saepius irrigentur. Caeterum ne fructus in arbore dehiscant, remedio sunt lapides tres, cum seritur arbor, ad radices collocati: quin etsi iam consita sit, et fructum ferat, eadem ratione emendatur. Sed et hoc item praestabitur, si scilla secundum radices conseratur. Si florem arbor non continet, urinam veterem cum pari aquae mensura temperare, et ter per annum radicibus infundere, efficacissimum est remedium. Eundem praestabis effectum, si arboris florentis truncum plumbeo concluseris circulo, vel anguis corio involueris. Servantur punica mala incorrupta anno toto, si cum fere matura fuerint, petioli, quibus pendent, intorqueantur in arbore: vel si postquam decerpta fuerint, argilla ex aqua resoluta undique oblinantur, ac deinde pluribus diebus insolentur. Sunt et qui, ut diu integra perennent, ea in ferventem aquam immergant, statimque eximant, et sole siccanda exponant, octo dierum spatio. Vini ex omnibus conficiendi ratio haec est. Acini maturi diligenter a coriis, et membranis purgati praelo committuntur, ac exprimuntur: mox vinum saccis ad id accommodatis percolatur, et in vasculis reponitur, quousque faex residat: defaecaturque deinde, et clarum reponitur, affuso desuper oleo, ne corrumpatur, vel acescat. Sunt et qui sine oleo illud in cadis asservent, sed id per aestatem facile acescit. [Cytinus, et balaustium.] De flosculi nomine inter se discrepant autorum sententiae. Dioscoridem florem punicae cytinum appellat, balaustium vero sylvestris. Plinio libro XXIII. capite sexto, primus tam sativae, quam sylvestris partus florere incipientis cytinus vocatur; balaustium vero flos utriusque in ipso erumpens cytino. Laudatissimi sativarum flores colore perquam rubro ex Creta, et Cypro hoc aevo Venetias importantur, aspectu quidem specioso, et viribus caeteris praestantiores. Sed et mangonio fiunt in Italia peregrinis non dissimiles, non tamen usque adeo praestantes. [Malicorium.] Immaturus punici cortex ideo Malicorium antiquis dicebatur, quod eo, ut Rhu ad perficienda coria uterentur. Dulcia punica, quae apyrena alio nomine vocantur, ventriculo inutilia haberi, dentes gingivasque laedere, autor est Plinius; etsi rectius forte id Dioscorides acidis attribuat. Pulvis mali punici in olla nova operculo indito in furno tosti, potus fluentem alvum efficaciter sistit. Sylvestris vero acinorum ossiculi utiliter bibuntur triti ad aquam, quae cutem subierit, siccandam. Cortice punici ex vino decocto, et imposito perniones sanantur. Punica, et myrtus, (si rei agrariae autoribus credimus) mutua consuetudine mirum in modum oblectantur, ita ut etiam reddantur fertiliores, si altera in alteram inseratur. [Mali punici vires ex Gal.] Malorum punicorum vires prodidit Galenus lib. VIII. simp. medicamentorum, sic inquiens. Malum granatum omne adstringentem qualitatem obtinet, non tamen in omnibus ea exuperat. Sunt enim inter ea quaedam acida, quaedam plus dulcia, quam austera: et sane quae ab unoquoque eorum procedit utilitas, secundum vincentem eveniat qualitatem necesse est. Dictum autem in quarto horum commentariorum est super dulci sapore, austero, et acido. Itaque ex illis de malorum punicorum differentia liceat colligere. Porro acini magis, quam succus tum adstringunt, tum exiccant, his etiam magis putamina: vocantur autem sidia. Adsimilem illis vim habent cytini.

MYRTUS sativa nigra utilior est medicinae, quam candida, et in hoc genere multo magis montana: semen tamen imbecillius parit. Vis et myrti, et seminis adstringit. Semen viride, aut aridum in cibo datur sanguinem excreantibus, et vesicae erosionibus. Succus virentibus baccis expressus, eosdem effectus exhibet: stomacho utilis, urinam cit: prodest contra phalangii morsum, et scorpionis ictus in mero. Seminis decoctum capillum tingit. Ius decocti in vino ulcera in extremis membris nata sanat: oculorum inflammationes illitum cum polline polentae lenit: contra aegilopas illinitur: crapulam arcet praesumptum vinum, quod fervefacto aliquantum eius semine exprimatur: alias enim acorem contraheret. Praestat idem seminis effectus: utile procidentiae vulvarum in desessionibus, sedis vitiis, et foeminis fluxione vulvae laborantibus: purgat furfures, ulcera capitis manantia, atque eruptiones papularum: fluentes capillos continet. Additur quoque in medicamenta, quas liparas vocant, uti oleum, quod ex foliis eius factum est. Decoctum foliorum ad desessiones balnearum convenit, et contra laxatos artus, et male solidescentes: eo fracta ferruminationi repugnantia utilissime foventur: vitiliginem emendat, purulentis auribus infunditur, et capillos denigrat. Succus eorum eadem efficit. Trita folia, et ex aqua illita humidis ulceribus,


	127 - Malum punicum ~ 128 - Myrtus