Lessico
Temperamento
Nella
medicina antica, secondo l’insegnamento di Ippocrate universalmente accolto e ripreso da Galeno
, il
termine temperamento (krâsis in greco) indicava la mescolanza in
proporzioni diverse dei quattro umori fondamentali dell’organismo: sangue,
flegma (o flemma), bile e atrabile
. Quando
la mescolanza è perfetta si ha il temperamento normale, quando predomina
l’uno o l’altro elemento si hanno i temperamenti anormali, o discrasie,
che sono quattro: sanguigno, flemmatico, bilioso, melanconico.
Il temperamento flemmatico è caratterizzato da scarse reazioni nervose, indifferenza, abulia, nonostante flegma in greco suoni phlégma e significhi in prima istanza incendio, fiamma, infiammazione, e solo in seconda istanza muco, catarro, anche sputo.
Del
temperamento ne ha
parlato anche Isidoro di
Siviglia, Etymologiae
IV,5: de quattuor humoribus corporis. Sanitas est integritas corporis
et temperantia naturae ex calido et humido, quod est sanguis; unde et sanitas
dicta est, quasi sanguinis status. Morbi generali vocabulo omnes passiones
corporis continentur; quod inde veteres morbum nominaverunt, ut ipsa
appellatione mortis vim, quae ex eo nascitur, demonstrarent. Inter sanitatem autem et morbum
media est curatio, quae nisi morbo congruat, non perducit ad sanitatem. Morbi
omnes ex quattuor nascuntur humoribus, id est ex sanguine et felle,
melancholia et phlegmate. Ex ipsis enim reguntur sani, ex ipsis laeduntur
infirmi. Dum enim amplius extra cursum naturae creverint, aegritudines faciunt.
Sicut autem quattuor sunt elementa, sic et quattuor humores, et unusquisque
humor suum elementum imitatur: sanguis aerem, cholera ignem, melancholia
terram, phlegma aquam. Et sunt
quattuor humores, sicut quattuor elementa, quae conservant corpora nostra.