Lessico


Giunio Paolo Grassi
Iunius Paulus Crassus

Icones veterum aliquot ac recentium Medicorum Philosophorumque
Ioannes Sambucus / János Zsámboky
Antverpiae 1574

Medico, botanico, letterato padovano del XV secolo, morto nel 1575 circa. Nelle edizioni delle opere da lui tradotte compare coi seguenti nomi: Iunius Paulus Crassus, Iunius Paulus Cr. Patavinus, Iun. Paulo Cras., Grassus Patavinus.

I dati biografici di Crassus Patavinus sono assai telegrafici. Lo spunto per ipotizzare che fosse nato a Correzzola in provincia di Padova, una trentina di km a sudest del capoluogo, ci è offerto dalla Professoressa Sandra Tugnoli Pattaro attraverso Metodo e sistema della scienza nel pensiero di Ulisse Aldrovandi (1981). A pagina 158, tra le edizioni degli scritti di Aldrovandi, viene riportato: Epistola (Bologna, 16 marzo 1596), in P. Crassus, De lolio tractatus a nullo antea editus Paulo Crasso corrigiensi, [...]. – Anche se corrigiensi è minuscolo, vien da pensare che si tratti dell'aggettivo derivato da una città che al nominativo potrebbe suonare Corrigium, come è nel caso di Correzzola.

Il nome della città di Correzzola in provincia di Padova deriva infatti da corrigia o corrigium, striscia, lingua, correggia di terra emersa tra le lagune. Ce ne è testimone il Muratori, secondo il quale anche Correggio in provincia di Reggio Emilia deve il suo nome a corrigium: "Erano probabilmente appellati Corrigium o Corrigia que’ luoghi dove restavano disseccate strisce di terra, somiglianti alle correggie di cuoio. Oggidì cuora in que’ paesi è nominata la terra paludosa che comincia a produrre cannette, e indurandosi a poco a poco si rende atta a ricevere capanne. Credo presa tal voce da’ Greci, che per tanto tempo signoreggiarono in Ravenna, chiamando essi chora ciò che a noi è suolo, campo, terreno. Molte di queste cuore o core unite insieme forse diedero il nome a Correggio: sebbene potè questa voce venire dagli antichi Latini. Fra i vecchi scrittori Rei agrariae Innocenzo scrive così: Vallis de fundo suprascripto est. Etiam montem in medio usque in jugalem corrigiam permittit. Qui sembra striscia del giogo, schiena o serra della montagna. Così nelle paludi s’alzavano striscie e schiene di terra. E ben molti di tali correggi si truovano nelle memorie dell’antica bassa Lombardia." (Ludovico Antonio Muratori Antichità italiane – Dissertazione XXI)

Correzzola

La superficie del territorio di Correzzola è di quasi 42 km2, una tra le più estese della provincia di Padova. Il territorio, già nel periodo romano, ha una sua definizione precisa e costituisce parte del reticolato romano a sud-est di Padova. Il Comune di Correzzola si estende nell’ultimo tratto della Bassa Padovana e comprende, oltre al capoluogo, le frazioni di: Concadalbero, Civè, Brenta d’Abbà e Villa del Bosco, che corrispondono alle antiche gastaldie sorte attorno alla Corte Benedettina. Confina con i comuni di Codevigo, Chioggia, Cona, Candiana, Agna e Pontelongo. Dista circa 30 km da Padova e 40 km da Venezia. I suoi abitanti sono circa 5000.

Opere di Giunio Paolo Grassi elencate da ICCU

Le opere elencate da iccu in cui compare il nome di Giunio Paolo Grassi
sono le seguenti:

Aretaeus - Aretaei Cappadocis medicis insignis ac vetustissimi Libri septem nunc primum e tenebris eruti a Iunio Paulo Crasso accuratissime in Latinum sermonem versi. Ruffi Ephesii De corporis humani partium ap - Venetiis: apud Iuntas, 1552. - A Parigi, nel 1554, presso Guilielmum Morelium & Jacobum Puteanum, venne pubblicata una nuova edizione dell'opera di Areteo, per cui i libri da 7 divennero 8: accessere quae Crassu non vertit Aretaei aliquot capita.

Galenus Claudius - Claudii Pergameni Liber de optima secta ad Thrasibulum. Liber, nunquid tuenda sanitas ad medicum pertineat an ad vocatum gymnasticum, ad Thrasibulum, Iunio Paulo Cr. Patavino interprete. - Venetiis: per Bernardinum de Bindonibus, 1538.

Theophilus Protospatharius - Theophili Protospatharii De corporis humani fabrica libri quinque a Iunio Paulo Crasso Patavino in Latinam orationem conversi. Hippocratis preterea Coi De purgatoriis medicamentis libellus perutilis - Venetiis: [Ottaviano Scoto il giovane], 1536.

Trattati tradotti da Giunio Paolo Grassi

Questi sono i trattati che il medico padovano ha tradotto:

Areteo di Cappadocia & Ruffus Ephesius - Aretaei Cappadocis medicis insignis ac vetustissimi Libri septem nunc primum e tenebris eruti a Iunio Paulo Crasso accuratissime in Latinum sermonem versi. Ruffi Ephesii De corporis humani partium appellationibus libri tres. Venetiis : apud Iuntas, 1552.

Galeno - Claudii Pergameni Liber de optima secta ad Thrasibulum. Liber, nunquid tuenda sanitas ad medicum pertineat an ad vocatum gymnasticum, ad Thrasibulum, Iunio Paulo Cr. Patavino interprete. Venetiis : per Bernardinum de Bindonibus, 1538.

Teofilo Protospatario & Ippocrate - Theophili Protospatharii De corporis humani fabrica libri quinque a Iunio Paulo Crasso Patavino in Latinam orationem conversi. Hippocratis praeterea Coi De purgatoriis medicamentis libellus perutilis, ac desideratus, ab eodem Iun. Paulo Cras. Latinitate donatus. Venetiis: [Ottaviano Scoto il giovane], 1536. – Protospatario o Protospadario: dal bizantino protospathários, da protos, primo+spathários, guardia del corpo, da spáthe, spada. Titolo onorifico bizantino attribuito, dal secolo VII, ai massimi dignitari dell'impero con funzioni militari. Fu concesso inoltre al doge di Venezia (sec. VIII-X).

Dati dedotti da www.ub.unibas.ch

Da www.ub.unibas.ch si è potuto desumere quanto segue:

Medici antiqui Graeci Aretaeus, Palladius, Ruffus, Theophilus: Physici & Chirurgi. Partim nunquam, partim antea, sed nunc auctiores editi. Omnes a Iunio Paulo Crasso Medico & Professore Patavino Latino donati. Quibus accesserunt Stephanus Athen. & ipsius Crassi quaestiones Medicae & Naturales. Basel: Peter Perna 1581. 4°.
Sieben Jahre nach dem Tod des Iunius Paulus Crassus erscheint in Basel eine Sammlung seiner Übersetzungen griechischer Ärzte, vermehrt um die Übersetzung eines Galenkommentars von Agostino Gadaldini aus Modena, zuvor 1554 in Venedig erschienen, und eine kleine eigene Schrift des Crassus. Herausgeber ist dessen Sohn Celso Crasso. Er hat die Ausgabe aus dem Nachlass seines Vaters Francesco Medici gewidmet. In der Widmung weist er auf die Verdienste derer in der Medizin hin, die die Texte der alten Autoren verbessert, die sie kommentiert oder übersetzt hätten, zu denen auch sein Vater gehöre. Teilweise habe er sie früh übersetzt und später diese Übersetzungen noch verbessert. Die Hippokrateskommentare des Palladius habe er kurz vor seinem Tod erst übersetzt; die Studiosi hätten sie zum Teil dem Arzt Hieronymus Mercurialis zu verdanken, der sie seinem Vater aus der Bibliothek des Johannes Sambucus, die dieser weniger für sich als für die Allgemeinheit zusammengetragen habe, aus Wien gebracht habe. Der Widmung folgt eine kurze Vorrede des Druckers an den Leser, in der er auf sein allgemeines Programm des Druckes wertvoller Werke aus allen Wissenschaften hinweist, was eine Empfehlung des einzelnen Druckes überflüssig mache. Er habe sich gefreut, als Celsus Crassus ihm auf Empfehlung des Hieronymus Mercurialis diese griechischen Ärzte zum Druck geschickt habe. Die Übersetzung des Aretaeus habe Paulus Crassus schon in Venedig drucken lassen (1552; ergänzt 1555; die Vorrede dieser Ausgabe hier mit abgedruckt), vor seinem Tod aber noch nach Handschriften verbessert und um viele Kapitel ergänzt.

Dati dedotti da www.fwiegleb.de

Aretaeus wurde in der Folgezeit nur selten zitiert (im dritten, sechsten und siebten Jahrhundert). Goethes Satz "Auch Bücher haben ihr Erlebtes" passt auf die Werke von Aretaeus von Kappadozien. Im 16. Jahrhundert bekommt lunius Paulus Crassus aus Padua Fragmente drei im Ionischen Griechisch verfassten Manuskriptexemplare in die Hände. Sie waren jedoch in so schlechtem Zustand, dass sie ganz verloren zu gehen drohten. Durch entsprechende wechselseitige Vergleiche ergänzt und ordnet er sie, übersetzt sie ins Lateinische und gibt sie 1552 in Venedig unter dem Titel "Die sieben Bücher des Aretaeus von Kappadozien" heraus. Dadurch erwacht erneut das Interesse an Aretaeus. Es erscheinen Nachdrucke 1554 in Paris, 1567 und 1581 in Basel sowie 1603 in Augsburg. Nachdem weitere ursprüngliche Manuskriptteile entdeckt worden waren, sind neue Ausgaben bis in das 20. Jahrhundert hinein erschienen. Trotz allem bleibt festzuhalten, daß die Krankheitslehre durch die Werke des Galen für die nächsten eineinhalb Jahrtausende bestimmend war, wonach der Diabetes eine Nierenerkrankung sei.

Dictionnaire historique
de la médecine ancienne et moderne

par Nicolas François Joseph Eloy
Mons – 1778


Dictionnaire historique
de la médecine ancienne et moderne

par Nicolas François Joseph Eloy
Mons – 1778