Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	153 - Piper

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

Vis omnium excalfacit, urinam ciet, concoquit, extrahit, discutit, absterget caliginem, quae oculis obversatur. Piper febrium horroribus circuitu repetentibus, sive potu, sive illitu subvenit: serpentium morsibus auxiliatur: partus extrahit: conceptum adimere creditur, statim a concubitu suppositum: tussi, omnibusque pectoris vitiis, sive eclegmate, sive potu succurrit: anginae eo, et melle convenienter perunguntur: potum cum recentibus lauri foliis, tormina discutit: cum uva passa manducatum pituitam a capite elicit: valetudinem tuetur, dolores sinit, appetentiam movet, concoctionem adiuvat, ad intinctus esculentorum additum: strumas cum pice discutit: vitiligines ex nitro emaculat. Fictili novo, + ut aiunt, motum torretur. Non est huius arboris radix gingiber, ut aliqui existimavere, sicuti paulo post ostendemus. Nanque piperis radix costo similis est, ora gustantium accendit, salivam ciet. Haec lienem reprimit, cum aceto illita, aut pota: caput etiam purgat, manducata cum semine pedicularis herbae, quam staphidem agriam vocant.

[Piperis, et plantae eius histor.] LUSITANI navigationibus suis hoc aevo confectis per oceanum Atlanticum versus austrum primo, et hinc deinde in orientem ad Galecut, Taprobanam, aliasque Indici pelagi insulas: item Hispani liburnicis vecti ad occidentales Indias, Peru, atque alias complures regiones, quae antiquos Geographos penitus latuerunt, non modo Pipere, et huiusmodi odoratis simplicibus universam repleverunt Europam, sed et stirpium historias a quibus oriuntur, posteritatis memoriae prodiderunt. Quod postea fecit, ut nobis plane ignorasse videantur Theophrastus, Dioscorides, et Plinius, aut ob regionum distantiam (indigenam potius in hoc fidem secuti, quam quod forte ea viderint, quae de pipere scriptis tradiderunt) aut ob aliam quamvis causam, plantae illius formam, ac notas, quae piper in India gignit, ac quonam modo piperis planta suum edat fructum, an scilicet racematim, an corymborum modo, an in siliquis inclusum, an bacciferarum arborum more. [Plinii lapsus.] Siquidem Plinius libro XII. cap. VII. ita scribit. Arbores quae passim piper gignunt, iuniperis nostris sunt similes. Quanquam in fronte Caucasi solibus opposita gigni tantum eas aliqui tradidere. Semina a iunipero distant parvulis siliquis, quales in phasiolis videmus. Hae priusquam dehiscant, decerptae, tostaeque sole, faciunt, quod vocatur piper longum. paulatim vero dehiscentes per maturitatem, ostendunt candidum piper, quod deinde tostum solibus colore, rugisque mutatur. haec Plinius. Quibus a Dioscoride non longe dissidere videretur, nisi piperis plantam similem iunipero reddidisset: nanque Dioscorides nullis eam notis repraesentabit, neque alicui similem fecit. Theophrastus praeterea quanquam scriptum reliquit lib. IX. cap. XXII. de plantarum historia, Piperis duo esse genera, unum rotundum, alterum oblongum eius tamen arboris effigiem silentio praeterit. At hi, qui suis liburnicis immensa traiecerunt maria, propriasque perlustrarunt regiones, ubi piperis utriusque plantae innumerae virescunt, nigrum, ac rotundum gigni narrant a quibusdam infirmis viticulis vicinas arbores altiore complexu scatentibus, acutae clematidi non dissimilibus, folio tamen malum Assyrium aemulantibus. Quin et racematim proferri uvarum labruscae modo, confertius tamen, deinde mense octobri per maturitatem decerpi, et sub ferventi sole tegetibus palmeis expansus torreri, quousque nigrescat, et rugosum evadat: quod tridui spatio plerunque fit. Longum autem, ut iidem testantur, aliae ferunt arbores, estque velut nucamentum quoddam, exilibus granulis squamatim compactum, quod velut iulus in pontica nuce, cui pulchre adstipulatur, vermiculosa facie dependet, piperato gustu: nunquam tamen in album, vel nigrum piper coalescit. Galenus indigenam fidem, et Dioscoridem secutus, eandem plantam tam rotundum, quam longum piper edere credidit. [Piperis plantae in Italia.] Piperis fruticem vidimus nos Neapoli, qui Lusitanorum descriptioni maxime respondere visus est, quod viticuloso caule esset, clematidis acutae modo. Sed et aliam arbusculam piper racematim proferentem vidi Venetiis, quae prorsus illius plantae faciem exprimit, quam vulgus Ribem appellat. Viret haec in horto clarissimi medici Maphei a Mapheo, in quo plurima simplicia notatu digna visuntur. Quo fit, ut mirum non sit, si in piperis historia variant autores. Quandoquidem cum variae in Italia piperiferae habeantur arbusculae, facile credendum est, varietatis longe maioris eas in India reperiri. [Piperis vires ex Galeno.] Piperis meminit Galenus libro VIII. simplicium medicamentorum, sic inquiens. Piperis radix vires costo similes potissimum obtinet. Porro fructus eius nuper quidem admodum germinatis, longum piper est: quare etiam maturo humidius est. humiditatis eius indicium est, quod facile repositum perforetur, ac non protinus mordicat, sed post paulo incipiat, verum plusculum duret. Porro fructus, qui velut omphax est, piper album est, nigro quidem acrius. Nam illud iam quasi superassatum est, et superexiccatum. Verum utrunque valenter tum excalfacit, tum desiccat. [Caryophillorum hist.] Caeterum quoniam Dioscorides inter simplicia de CARYOPHYLLIS, quae mihi piper in mentem redegit, nihil posteritatis memoriae mandavit, cum ea ex eisdem afferantur regionibus, sintque in praecipuo medicorum usu, adeo praestantissimum, odoratissimumque medicamentum, silentio non dissimulandum duxi. Provenit igitur Caryophillorum arbor in orientali plaga, quibusdam Indici pelagi insulis, non longe a Badan. Huius caudex buxo simillimus est, eademque materies. Folia vero cinnami instar habet, sed rotundiora. Fructus est parvo, ex atro rufescente, in clavi modum capitato, exertis in adversum quatuor lenticulis, sese stellatim decussantibus, prominulo apice, quadrati alveoli sinu medio umbilicatim prodeunte. Cultores harundinibus flagellant arborem, constrato prius circunquaque tegetibus palmeis solo. Caryophylli meminit Plinius libro XII. capite VII. his verbis. Est etiamnum in India piperis grani simile, quod vocant Caryophyllon, grandius, fragiliusque. Tradunt in Indico luco id gigni. Advehitur odoris gratia. Horum nusquam invenio mentionem fecisse Galenum: tametsi Serapio ex Galeni auctoritate plura de Caryophyllis disseruit, periisse, aut Pauli potius, quam Galeni testimonio de his scripsisse Serapionem. Nam de Caryophyllis prius Paulus iisdem, quibus postea Serapio, verbis tractavit, libro VII. ubi haec habet.


	153 - Piper