Conrad Gessner Ornitologia Ornithologia 1555 Historiae animalium liber III de Avium natura


	98 - de Perdice

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

PERDIX eodem nomine Latinis appellatur, et Graecis [GR]. recentiori Graeciae [GR] vel [GR]. Hebraice kore, [HE]. nam Kimhi Hierem. 17. et 1. Reg. 26. [HE], perdrise, Gallica voce, id est perdicem exponit. Chaldaeus 1. Reg. 26. habet korea, [HE]. et Hierem. 17. koriah, [HE]. R. Salomon alibi perdicem interpretatur, alibi vulgari lingua (Gallica) [HE]. coquu Gallice cuculum vocant. Nicolaus Lyranus avem vulgo dictam coquin, quae insequatur muscas et alias res viles. Septuaginta Reg. 1. 26. nycticoracem, Hieronymus perdicem, ut et Hierem. 17. ubi Septuaginta quoque perdicem verterunt. ¶ Scriptores Arabici vel eorum interpretes ea de ave cubeth scribunt, quae Graeci de perdice. In Avicennae translatione historiae animalium quae circumfertur, pro perdice cubes legitur, et alibi cunteg. Cubata Avicennae perdix est, Albertus. Altaiugi vel alteiugi est avis quae dicitur perdix: alii phasianum interpretantur. alii, ut Ebenbitar, asserunt avem similem esse coturnici in omnibus, nisi quod sub alis habet quasdam pennas nigras et albas, Bellunensis. Vide in Phasiano A. Theiugi vel teyuz sunt perdices, Idem. Cubugi (Cabegi, Bellunensis) avis est cui attuiugi communicat in formis suis, Avicenna 2. 186. malim altuiugi, cum al articulo. In capite de ovis, ova alchabegi et altheiugi, id est utriusque perdicis, comparat ovis gallinae. Et alibi, Inter aves (inquit) praestat caro alduragi, (attagenis:) et gallinarum est subtilior ea: et non sunt cum nutrimento carnium alchabagi et atheiz, (Bellunensis pro

atheiz legit altaiaigi.) Altei, vel alteiem, vel alteiei, est perdix masculus, Sylvaticus et vetus glossographus in Avicennam. Altereze, perdix mas, Sylvaticus. Alicubi, perdix vel phasianus, Idem. Diversas barbaras voces Aduranti, Altinagi, Roselhageli, Bonion, omnes ab eodem pro perdice exponi reperio. Politicum, id est parva starna, Idem.

¶ Perdix, cuius iconem damus, ab Italis quibusdam perdice dicitur: ab aliis pernisette, (circa Verbanum lacum pernigona) id est perdix minor: ut maior pernise, de qua privatim postea: ab aliis starna. Starna est perdix minor, Sylvaticus: quanquam aliqui starnae nomine avem accipiunt magnitudine anseris, cineream, ut Ant. Gazius annotat: quae quidem mihi non starna sed starda vel tarda potius vulgo dicta videtur. Sunt qui starnas veterum attagenas esse putarint, quos reprehendit Volaterranus. Starnae enim potius (inquit) aves externae vocantur. Hieron. Accorombonus medicus quoque externa aves esse scribit, quas vulgus perdices vocet. Advenerunt bellis Bebriacensibus civilibus in Italiam aves externae, quae adhuc nomen retinent, paulum infra columbas magnitudine, turdorum specie, sapore gratae, Plinius. ¶ Hispanice perdiz. Lusitanice codornix, quod vocabulum tamen ad coturnicem pertinere apparet. ¶ Gallice perdris simpliciter, vel perdris gringette aut griesche, vel perdris des champs, vel perdris grise (a colore) vel perdris goache, teste Bellonio. Circa Montempessulum rascle per onomatopoeiam. ¶ Germanice [GO]. Flandri Gallico nomine utuntur [GO]. ¶ Anglice pertrige. ¶ Illyrice kuroptwa. Polonice koropathwa. ¶ Turcice zil.

¶ Rusticulae (Plinio dictae) sunt nostrates perdices. etenim proprie perdices sunt maiores, ut Hispanae, et Chienses, et Siculae, Niphus. De perdice non satis compertum nobis est, quo nomine nostra aetate indicetur haec avis: tam multiplex est diversis locis earum avium genus et seminium, Marcellus Vergilius. ¶ Quas nos perdices vocamus, scioli quidam quibus nihil vulgo acceptum placet, perdices esse negant. Atqui cum pro regionum varietate, differentes quoque non forma modo, verum etiam sono et moribus aves eiusdem generis videantur, id ipsum sane in perdicibus animadvertere maxime licet. Athenaeus miratur in Italia perdices rostris non esse cinnabarinis, cum in Graecia eo colore quotquot sunt spectabiles sint. Germania nostra utrunque genus habet. Nam et vulgares istas nemo est qui ignorat, et qui rostro cinnabari colorato sunt saepe in hac urbe (Coloniae) videntur, Longolius. Intelligit autem perdicem maiorem, cui rostrum rubet et crura, de qua postea seorsim agemus. Et alibi, Perdices (inquit) cacabare dicuntur a veteribus, neque aliter etiam nunc sonant. Quae Aristoteles et Ovidius de perdice scribunt, omnia nostrae perdici vulgari conveniunt. nempe volandi nidulandique ratio, astutia, circa prolem solicitudo, corporis gravitas, et vocis stridor, a quo etiam nomen accepisse videtur, Turnerus in epistola ad nos. Perdicum in Italia genus alterum est, corpore minus, colore obscurius, ([GR], Vuottonus vertit, volatu incomposito, Gillius infirmo volatu,) rostro non cinnabarino, (Vuottonus negationem tollendam suspicatur, quod non probo,) Athenaeus. Otides perdicum similes sunt, prae obesitate autem corporisque pondere parum se alis attollunt, Volaterranus ex Aeliano. In hydrope ascite conveniunt turtures, perdices, et quae rostro pedibusque rubris, phoeniceis alis, frequenti in Creta et Cypro insula sobole, domestica etiamnum mansuefactis foetura, perdices ab incolis vocantur, Alex. Benedictus. Ex his facile est colligere, perdicum genus duplex esse, alterum minus, alterum maius. Nos hic et de minore privatim,

Porus Indorum rex Augusto dona misit perdicem vulture maiorem, Strabo lib. 15. Et rursus, Onesicritus author est perdices in India anserum magnitudine esse. ¶ Cirrhaei (Circa Cirrham, Athenaeus) perdices neque ad certamina valent, Aelianus. non transvolant Boeotiae fines in Attica, (in Atticam lego,) Plinius. in Boeotia sui iuris non sunt, sed in ipso aere in Atticum solum transineant, Solinus. Boeotii perdices in Atticam non transeunt, vel si transierint vocis mutatione agnoscuntur, Athenaeus. Cum quidam perdices duas in Anaphen immisisset, tanta perdicum vis illic exorta est ut incolae de insula relinquenda periclitarentur. Apud Helvetios perdices multae capiuntur, non quidem in montibus, sed in vallibus et agris, Stumpfius.

¶ Perdix coloris est rufi, nigris interpictis longis maculis, Albert. Otis est colore coturnicis, secundum alios perdicis, Athenaeus. Color testaceus communis est fere pulveratricibus, ut alaudae, perdici, etc. G. Longolius. Perdix visa est aliquando alba, Aristot. in libro de coloribus. Perdici ingluvies praeposita ventriculo est, Idem et Plinius. Perdix ad imum intestinum appendices paucas habet, Aristot. In Paphlagonia bina perdicibus corda, Plinius. Idem a Theophrasto proditum Athenaeus et Gellius testantur. Coitus tempore testes habent magnitudine insignes (prae caeteris avibus propter salacitatem,) alias vero omnino obscuros: ita ut hybernis mensibus ne ullos quidem testes in his haberi nonnulli arbitrentur, Aristot. Perdici nostrati color omnino varius, nec facilis descriptu. Rostrum subfuscum est. crura e fusco albicant. Sinciput, partes circa oculos et prora capitis cum initio colli inferioris, ruffo colore simplici insigniuntur. reliquum caput superius e ruffo fuscum est. singulae avem plumae per medium maculis distinguuntur ruffi coloris diluti. Collum et pectus cinerea sunt, exiguis maculis nigris quasi per versus crispos et undantes interstincta, qualis in sciuris ponticis color apparet. In medio ventre utrinque pennae quaedam ruffi coloris ad fuscum tendentis sunt, Inferiora ventris et crura modice supra genu plumae albicantes subfuscae vestiunt. Dorsum cauda et alae, varios alternis colores ostendunt. nam in dorso caudaque nigricantem, subflavum et ruffum saturum colores videas, per transversum alternatim dispositos. minimum autem nigri est, et quasi per puncta versuum undantium. In alis pennae maiores fuscae sunt, maculis ruffis maiusculis per transversum aspersae. In iisdem minores superioresque pennae magis variae et splendida sunt, eodem fere quo per dorsum colore, sed singulas linea media albicans elegantissime distinguit. Latera etiam cinereo colore sunt ut in collo et pectore, sed maculae aliquot latiusculae ruffae per transversum intercipiunt. Longitudo caudae digiti quatuor, et colli similiter vel paulo minus, etc. Et talis quidem mas erat, ni fallor, mihi haec condenti inspectus: foemina forte nonnihil differt. uncias appendebat duodecim cum dimidia.

Perdix avis est terrestris, Athenaeus. Perpaucae aves hyeme in agris manent, quarum in numero sunt perdices, G. Agricola. Perdices multa capiuntur in Helvetiorum vallibus et agris, non etiam in montibus, Stumpfius. Frequenter eas inter iuniperos degere audio.

¶ Vox. Dicta est perdix a sono vocis, Albertus. Garrula perdix, Serenus. Caccabat hinc perdix, hinc gratitat improbus anser, Author Philomelae. Perdicum alii caccabant, alii strident, Aristot. cuius verba haec Graeca sunt, ¶GR]. Perdicum vox nunquam eadem, sed varia et multiplex est, alia Athenis ultra vicum Corydalensium, alia citra. Harum variarum vocum quae sint nomina Theophrastus explicat. In Boeotia et Euboea idem sonant, ac (ut sic dicam) eiusdem sunt lingua, Aelian. Theophrastus in eo opere quod conscripsit de varia voce avium eiusdem generis, Athenis inquit perdices citra Corydalum vicum versus urbem [GR], ultra illum vero [GR], Athenaeus, negans perdices omnes caccabare. Perdix a strepitu et voce stridente nomen accepisse videtur. quae enim avis verius stridet, et serrae stridorem magis imitatur, quam perdix nostra? Turnerus in epistola ad me. Coturnicibus in pugna vox, perdicibus ante pugnam, Plinius et Aristot. Perdices non modo canunt, verum etiam strident, et voces alias quasdam emittunt, Aristot. Perdices vocat caccabidas) Alcmenes, qui genus cantiunculae composuit Caccabidum, profitens se id a perdicibus cantare didicisse. Itaque Chamaleon Ponticus dicit antiquos musicam excogitasse ex avibus in solitudine cantantibus, Gillius. Boeotiae perdices aut non transeunt in Atticam: aut si transierint, vocem mutant, (et caccabant, Gillius) Athenaeus. [GR] (Athenaeus [GR]. duplex habet) de perdicibus quibusdam dicitur, ut de aliis [GR], (Eustathius habet [GR], quod non probo. unde, inquit, apud Comicum adverbium [GR] habetur.) unde apud Comicum [GR], Caelius. atqui apud Comicum (Aristophanem) nusquam [GR], sed [GR] aut [GR], (lego [GR],) legitur. Varinus verbum [GR] etiam de voce hirundinis usurpari docet. [GR], et [GR], perdix, Varinus. Perdices quaedam vocis contentione et cantu valent, Aelianus. Grammatici quidam perdicem dictam putant [GR]. Perdici porrum prodesse ad vocem sonoram apud Aristot. legitur problematum 11. 39. Plutarchus in

libro adversus usuram, quendam proscindens, illum dicit [GR], id est perdice magis mutum, Caelius. Perdicem videtur Papinius docilem intellexisse, aptumque sermoni humano enuntiando, cum Sylvula quadam libri 2. de psittaco Melioris ita canit: Quique refert iungens iterata vocabula perdix. Domitius interpres ingenii longe praecellentis, eius rei rationem poetae ipsi excutiendam reliquit. Id quod reprehendent forte aliqui, ac referendum putabunt non ad avis docilitatem, sed a vocis sonum, qui avis eius est genuinus. Est autem [GR]: indeque ob syllabae repetitionem, quae in eo verbo est, a poeta dictum videri, iterata vocabula a perdice referri. Est sane id verbum perdicum voci peraccommodum, sed non omnium, ut qui loci ratione differant. [GR]. Verum haec etsi vera sint. nihil tamen ad Papinium, a quo eae tantum recensentur aves, quae humani sermonis enunciationi sufficiunt. Sic autem habent ipsius carmina: Plangat Phoebeius ales, Auditasque memor penitus dimittere voces Sturnus, et Aonio versae certamine picae, Quique refert iungens iterata vocabula perdix. Et quae Bistonio queritur soror orba cubili, (lusciniam, non hirundinem intelligit.) Ferte simul gemitus. Plutarchus quidem in Symposiacis perdicis loquacitatem non tacuit. quin esse vocalem ac discere comprobat idem alibi. Sed et in Laconia haberi perdices vocales, monstravit in Dipnosophistis Athenaeus, Caelius. Plura ad hunc locum vide supra in Cornice C. [GR], Athenaeus.

¶ Cibus. Perdices comedunt limaces, Aristot. Perdices in Schiatho insula cochleas edunt, Athenaeus. Vide in Ardea D. Hexlinen herbam aliqui perdicum vocant, quoniam perdices ea praecipue vescantur, Plin. Perdices circa Cirrham allia devorant, ut caro eorum ad cibum ingrata putetur, gnari se cibi duntaxat gratia peti ab aucupibus, non ad cantus neque certamina, Aelianus. Porrum eis ad vocem sonoram prodest, Aristot. problem. 11. 39.

¶ Aves quaedam currunt, ut perdices, rusticulae, Plinius. ¶ Perdix pulveratrix est. non enim alte volat, Aristot. Terrae propinqua volat, spatiisque brevibus, unde Ovidius: Nec facit in ramis altoque cacumine nidos, Propter humum volitat, ponitque in sepibus ova. Avium quaedam brevis volatus sunt, ut perdix, Xenophonte etiam teste, Athenaeus. [GR]. unde et perdicem vocari quidam coniiciunt [GR], id est ab humo. Pennis plausit, Ovidius de perdice 8. Metam.

¶ Libido perdicum, praecipue marium. Usque adeo tum perdices tum coturnices copia libidinis gaudent, ut in aucupantes corruant, et saepenumero capitibus eorum residant, Aristot. Rabie quidem tanta feruntur, ut in capite aucupantium saepe caecae metu sedeant, Plinius. Quomodo hae aves libidinis tempore proposito eis speculo capiantur, recitavi in Coturnice C. Ad libidinem Veneris inflammatissimi sunt perdices: idcirco cum foeminis assidue versantur, Aelian. Secernuntur verno tempore de grege per cantum et pugnam, coniugatim mares cum foeminis, quamcunque sibi quisque forte acceperit, Aristoteles. Depugnant inter se propter Venerem. ad quam tempore veris praecipue moventur, et cum gregatim per nemora pascentibus eis foemina se offert, dissidium pugnamque cient, cedit autem foemina victori. ille protinus tanquam praeclarus aliquis bellator auro aut puella, aut honorario munere donatus, exclamat, Oppianus. Illum autem qui viribus videtur antecelluisse, in posterum sequuntur foemellae omnes. Qui quidem superbiens et iactabundus detrectat victum antagonistam. Qui sane reliquum temporis in ordine foeminarum etiam victorem sequitur, Berytius. Foeminis praesentibus acrius inter se certant, ut in D. referemus, ubi dicetur de pugna perdicum, qua cicures inter se committuntur. Ova mares quae compererint pervoluunt, (proruunt,) et frangunt prae sita salacitate, ne foemina incubet, Aristot. incubans enim marem non admittit, Athenaeus et Plutarchus. Illae quidem et maritos suos fallunt: quoniam intemperantia libidinis frangunt earum ova, ne incubando detineatur, Plinius. Ova foeminis incubare non permittunt, eaque ob novum Veneris desiderium suffurantur. quanquam et ipsae matres nonnunquam prae libidine pullitiem negligunt, Oppianus. Cum diffugerit foemina ut incubet, mares tumultuant, clamitant, pugnando inter se conserunt, quos coelibes (viduos) vocant. qui autem victus in pugna fuerit, sequitur victoris Venerem patiens, nec ab alio, nisi suo victore subigitur. sed si a comite principis, aut quovis vulgari vincatur, clam a principe ac furto subigitur. Verum hoc non ita fieri semper, sed certo tempore anni planum est. Hoc idem a coturnicibus quoque agi animadvertimus, Aristot. ex quo Athenaeus etiam citat, et eadem ab Alexandro Myndio prodi testatur. Tunc (incubantibus clam foeminis) inter se dimicant mares desiderio foeminarum. victum aiunt Venerem pati. id quidem et coturnices Trogus inquit, et gallinaceos aliquando. perdices vero a domitis feros et novos, aut victos, iniri promiscue, Plinius. Perdices vidui se invicem abutuntur, Orus. Perdices mansueti iam et domestici subigunt feros, et spernunt, contumelioseque tractant, Aristot. Phocylides in animantium brutarum genere masculam Venerem reperiri negat. Aelianus quidem ichneumonem quoque huic turpitudini obnoxium esse scribit. Pulli etiam ipsi subiguntur a mare statim cum procedunt, Aristot. Saepe et foemina incubans exurgit, cum marem foeminae venatrici attendere senserit, occurrensque seipsa praebet libidini maris, ut satiatus negligat venatricem, Idem. Adeo vincit libido etiam foetus charitatem, ut foemina perdix furtim et in occulto incubans, cum sensit foeminam aucupis accedentem ad marem, recanat revocetque, et ultro praebeat se libidini, Plinius.

Vide plura in E. de aucupio perdicum per allectatores mares aut foeminas eiusdem generis.

¶ Conceptio. Perdix foemina eo tempore quo libidine incitatur, si contra marem steterit, aura ab eo stante fit praegnans, atque extemplo inutilis aucupiis. olfactum enim esse exquisitum perdicibus creditur, Aristot. hist. anim. 6. 22. quem locum Niphus enarrans, Videtur (inquit) Ephesius hoc quod Aristoteles dicit de conceptione facta ex aura stante a mare, intelligere de ovis subventaneis. quibus impleri ait prae nimia libidine. Quam expositionem Albertus probavit, asserens se non credere eam conceptione posse esse foecundam, nisi fortasse ad ovum, et non ad pullum. quoniam, ut inquit, ad pullum necessaria est receptio seminis corporea. Praeterea se observasse ait domesticas perdices coire ut caetera aves faciunt. Insuper evaporatio seminis non habet praesinitum motum in vulvam foeminae, cum multiplicetur circulo ab mare perdice, qui est veluti centrum circularis evaporationis. Sed Alberti et Ephesii sententiae adversantur verba Aristotelis lib. 5. (quae mox referemus:) ubi apertissime Aristoteles exposuit, perdices non solum ad ova, sed ad pullos concipere per contrapositionem maris. Si enim Aristot. intelligeret de conceptione ad ovum, et non ad pullum, non solum perdix conciperet in contrapositione maris, sed etiam nullo mare inspecto, nec audito. quare cum haec expresse asserat in perdice, et in nulla aliarum avium, fit, ut perdix sola, ea ratione concipiat et ad ovum et ad pullum. Et quanquam Albertus dicat ad conceptionem quae est ad pullum, necessariam esse corpoream seminis receptionem: negaret tamen hoc Aristoteles, quoniam in solius perdicis conceptione aliquando, prae nimia libidine, sufficit spiralis geniturae receptio. Quin non etiam observavimus perdicem bifariam concipere posse, aliquando receptione seminis corporea, cum non nimia libidine agitur: aliquando sola spiritali conceptione, cum furit prae nimio amore. Nec obstat quod assert de circulari evaporatione: tum quia spirante vento a mare, diffunditur vapor seminalis per sphaeram conversam in rectum: tum etiam, quoniam perdix foemina tunc concipit spiritali receptione seminis, cum nimio amore exardet, et invenitur intra circulum evaporationis: Haec ille, pluribus etiam in libris de generatione se haec de re dicturum pollicitus. Perdices si adversae maribus steterint, ventusque inde afflet, ubi mares stant, concipiunt, et maritantur. plerunque etiam voce marium utero ingravescunt, si gestiunt, ac libidine turgent. volatu quoque superne marium effici idem potest: videlicet dum mas ipse in foeminam foetificum spiritum demittit, Aristoteles: In cuius verbis Ephesius foetificum spiritum interpretatur vaporem, qui defert calorem elevatum a genitali semine maris: quique susceptus per meatus perdicis penetrat ad menstrua illius, et sic conceptio evenit, ut Niphus recitat. Perdices foeminae, et quae nondum coierunt, et quae coierunt (quarum usus est in aucupiis) cum olfaciunt marem, (vel conspiciunt, Athenaeus et Eustathius,) vocemque eius audiunt, alterae implentur, alterae statim pariunt. Est hoc avium genus sua natura libidinosum, ut levi egeat motu cum turget, citoque secernat, ut in iis quae non coierint, subventanea consistant: in iis quae coierint, ova brevi augeantur et perficiantur, Aristot. et ex eo Athenaeus. Aristoteles dicit perdicem foeminam, [GR] (forte [GR]) [GR], Aelianus. Si contra mares steterint foeminae, aura ab his stante praegnantes fiunt, Plin. odore, Solinus. Perdices, ut Archelaus scribit, voce maris audita concipiunt, Varro. Mares quoque non solum visis foeminis, sed etiam voce maris audita concipiunt, Eustathius. Quod Avicenna dicit perdicem foeminam concipere ex vento stante a mare, et voce maris, et commisceri eos per linguas in coitu, nec Aristoteles dixit. neque verum est. sed potius haec tria (ventus a mare, vox, et lingua exerta) libidinem ante coitum excitant: et postea coeunt sicut gallus et gallina: ut saepissime in Germania visum est, et nos quoque in domesticis perdicibus observavimus, Albert. Et alibi, Perdices et alias quasdam aves quidam falso concipere autument sine coitu. libidine quidem sentientes ad se invicem convertuntur, et confricando mares ad coeundum excitant, sicut et columbae. coeunt enim et semen inferius sicut aliae aves recipiunt: et coitus tempore foetent. Hiantes exerta lingua per id tempus aestuant, concipiuntque super volantium afflatu, saepe voce tantum audita masculi, Plin. Ore hiante exertaque lingua et mares et foeminae coeunt, Aristot. Libidinis tempore hiantes volant, linguaque exerta in utroque sexu, Athenaeus ex Alexandro Myndio.

¶ Nidus. Nidificant humi mares et foeminae. singuli locum sibi peculiarem parantes, ([GR] [forte [GR] [GR],) Athenaeus ex Alexandro Myndio. Bina ovorum receptacula faciunt perdices: in altero foemina incubat, in altero mas: excluditque sua uterque et educat, Aristot. Perdices spina et frutice sic muniunt receptaculum, (receptus suos, Solinus,) ut contra feras abunde vallentur, Plin. Perdix in condensis spinarum nidificat, Albertus. Nec facit in ramis altoque cacumine nidos, Propter humum volitat, ponitque in sepibus ova, Ovidius. Septem diebus nidum contexit, Aelianus. Perdices cum sunt vicinae ad pariendum, aream ([GR], Aristoteles vocat [GR]) molliter pulvere substernunt, atque fruticibus et surculis circumsaepiunt. Contextus areae cavus est, et ad incubandum accomodatus. cum enim pulverem infixerunt, et molle quiddam velut cubile effecerunt, in idipsum ingrediuntur: post sese desuper fruticum involueris occultantes, contra avium rapacitatem, hominumque insidias in multa pace incubant, Aelian. Et rursus, Incubantes locum fruticibus et aliter ita muniunt, ut et ipsae lateant, et rorem ac imbrem humoremque omnem avertant. ova enim humefacta sterilescunt, nisi mox a parente iterum concalfiant. Perdix non nido, sed in condenso fruteto parit, minus eum volat, Aristot. Vide supra in Coturnice C.

¶ Perdices in pariendo dies septem consumunt, Aelianus. Ova plurima pariunt, Plinius e Aristot. Pariunt ova non pauciora quam decem, sed saepius sedecim, (quindecim et sedecim, Athenaeus,) Aristot. [GR], Aelianus. Perdix bis anno parit, quindecim aut quatuordecim ova, uno partu octona, et altero totidem aut paulo minus, Albertus. Cum quidam duas perdices in Anaphen invexisset, tanta perdicum vis enata est, ut incolae de insula relinquenda periclitarentur, Athenaeus. Perdicum ova candida sunt, Aristot. et Plin. Pariunt et hypenemia interdum, Iidem.

¶ Incubitus et exclusio. Refovent suos pullos sub se ipsae ducendo more gallinarum, et coturnices, et perdices. nec eodem in loco et pariunt, et incubant, ne quis locum percipiat longioris temporis mora, Aristot. Incubat perdix et educat pullos sicut gallina, Athenaeus ex Aristotele. Ovis stragulum molli pulvere contumulant, nec in quo loco peperere: neve cui frequentior conversatio sit suspecta, transferunt alio, Plin. Clanculo revertuntur, ne indicium loci conversatio frequens saepissime adulantes, Solinus. Mares ova quae compererint, pervolvunt, et frangunt prae sua salacitate. ne foemina incubet, quod ne accidat foemina emoliens, clanculum diffugiens parit, sed fit saepius, ut prae turgore parturiendi quolibet loco aedat, et mare praesenti. verum ut ova serventur, nunquam ex eo quo peperit loco discedit. et si ab homine visa est, ita se ab ovis astute quemadmodum a pullis subtrahit, labans ante hominis pedes, dum dimoveat, (de qua astutia plura legs in D.) Aristoteles. Non uni loco ova committunt, sed quasi migrantes ea in alium locum important, in magno enim timore sunt, nequando deprehendantur si in eodem loco diu commorentur. Itaque alio loco nidificantes, rursus pullos etiamnunc teneros invehunt, foventque, et suis alis tepefaciunt, pennisque tamquam fasciolis quibusdam involvunt: non eos quidem lavant, sed pulvere respergentes nitidos efficiunt, Aelian. ¶ Perdix aliena ova tanquam propria fovet. verum mox cum pulli nati fuerint, ad proprios genitores revertuntur, et quae eos foverat, desertam relinquunt, Kiranid. Perdix incubavit ova quae non peperit, paravit divitias non iuste: in medio dierum suorum eas deserit, et in fine erit insipiens, Hieremias propheta. quem locum explanans Hieronymus, Perdix (inquit) et aliena ova calefacit, si furto propria amiserit. sed quum creverint in nidis pulli, evolant, et ad parentes suos redeunt, ementitum omittentes. Huic opinioni astipulantur etiam Kimhi, nisi quod non addit alienae perdicis ova eam fovere, sed simpliciter aviculae alterius, (quaerendum an curucae hoc potius conveniat: vel utrique.) Perdix est avis astuta, quae alterius perdicis ova diripens, corpore suo fovet: sed fraudis suae fructum habere non potest, quia cum pullos suos eduxerit, eos amittit. Ubi enim voces illius audierint, quae ova generavit, relicta ea ad illam se naturali quodam munere et amore conferunt, quam veram sibi matrem cognoscunt, Ambrosius et Albertus. Perdix ova perdit: sed eius mos est ovorum perditorum damna resarcire, alterius matris ova surripiendo, Obscurus. Perdicum foetus intra ovum etiamnunc circumplicatione testarum comprehensi, a parentibus sui exclusionem ex ovis minime expectant, sed per se ipsi tanquam fores pulsantes, ova elidunt, et iam foras eminentes seipsos impulsu suo impellunt, ovique etiamnunc tegumento circumvestiti, currunt, atque ex dimidia testae parte, si adhuc tergo adhaerescat, semet expellentes, velocissime ad cibi inquisitionem prosiliunt, ac postquam pedes extra ovi testam posuerunt, statim cursu maxime valent, ut anaticularum pulli, primum ut lucem aspiciunt, continuo a partu natant, Aelianus. Aves quae volaces non sunt, ut attagen, perdix, et huiusmodi, mox natae ingredi possunt et plumis vestiuntur, Theophrast. apud Athenaeum. et cibum per se capiunt. Perdix septem diebus pullos enutrit, Aelian.

¶ Aves quedam salaciores generis diversi coeunt inter se, et sobolem educunt, ut perdices et gallinae, Aristot. Et alibi, Ex perdice et gallinaceo primi foetus communi generis utriusque specie generantur. sed tempore procedente diversi ex diversis provenientes, demum forma foeminae (id est primae genitricis suae) instituti evadunt.

¶ Noctu conversis posterioribus perdices sedent, Author de nat. rerum. Tempore quo non coeunt caudas ad se invicem convertunt, et sunt multi stercoris, Albertus.

¶ Quaedam non pinguescunt, ut lepus atque perdix, Hermolaus. ¶ Perdices lauri folio annuum fastidium purgant, Plin. ¶ Pro amuleto et custodia pullorum, perdix arundinis gramen (arundinis bulbum, vel [GR], forte [GR], id est iubam, Zoroastres) nido imponit, Aelian. Philes arundinis comam a perdice contra fascinum non nido imponi, sed edi scribit.

¶ Vita. Perdicum vita ad sedecim annos durare existimatur, Plin. Amplius quam ad sedecim annos, Aristot. hist. anim. 6. 4. quo in loco cum de columbaceo genere agat, suspecta est dictio [GR]. et tradunt aliqui, ut Niphus annotavit, in verioribus codicibus legi [GR]. Perdix vivit annos quindecim: foemina etiam pluribus. nam in avium genere foeminae maribus vivaciores sunt, Athenaeus ex Aristot. Porro alibi apud Aristot. legimus huic avi vitam ad quinque et viginti annos extendi, errore forsitan exemplaris Graeci aut scriptoris, ut Vuottonus suspicatur.

In regione circa Trapezuntem, quae Pontus olim dicebatur, vidi hominem ducentem secum supra quatuor millia perdicum. Is iter faciebat per terram, perdices per aerem volabant: quas ducebat ad quoddam castrum nomine Thanega, quod a Trapezunte distat trium dierum itinere. Hae

perdices, cum duci ipsarum homini quiescere aut dormire libebat, omnes quiescebant circa eum tanquam pulli gallinarum: et sic ducebat eas Trapezuntem usque ad palatium imperatoris. Cum vero sic quiescebant circa eum, capiebat de ipsis quantum volebat numerum, reliquas ad locum in quo prius erant reducebat, Odoricus de Foro Iulii. ¶ Perdix cum in multis astuta sit, in hoc dicitur esse fatua, quod capite alicubi occultato, credat se totam latere, et cum neminem videat, a nemine quoque videri, Obscurus. ¶ Dicitur sicci esse cerebri, et ob hoc obliviosa, et nidi proprii obliviscens. sed hoc falsum est, et non philosophice dictum. memoria enim in sicco firmior est: et perdix ipsa ad nidum revertens, ostendit se nidi sui meminisse, Albert. ¶ De perdicis docilitate ad enunciandum sermonem humanum scripsimus supra in C. ¶ Perdices aiunt et ciconias et palumbos vulneri accepto origanum imponentes ad sanitatem redire, Aelianus. ¶ Malitiosa astutaque avis haec est, Aristot. Perdicis vafricia in proverbium abiit. Quam vafre quidem et sibi et pullis contra aucupum insidias prospiciat, iam referemus. Qua cura quidem et astutia circa incubationem utatur, dictum est in C. alio enim loco pariunt et incubant: et ne frequens conversatio suspecta sit, ova alio transferunt. sic et mares fallunt qui ova earum frangere solent. ¶ In universum dolosae sunt: adeo ut pulli quoque accedentem aucupem decipere calleant, frondibus aut ramis aut alia materia se occultantes: qui dolus etiam polyporum est proximae cuiusque petrae colorem simulantium, Oppianus. Perdices festucas pedibus arripiunt, et ita se supinas abiiciunt, iisque tectae periculum declinant, Aristophanis Schol. Pullos quantisper fugitare per aetatem non licet, assuefaciunt, ut quoties venator instet, supini sternant sese, gleba festucive ([GR]) corpori veluti integumento superingestis. ipsae venatorem alia abducunt interim. circumagunt enim se, ac impedite volant, tantumque non deficere cursu simulant, captarum hoc pacto speciem tantisper praebentes, dum procul a pullis hominem avellant, Plutarchus in libro Utra animalium, etc. et in libro de amore in sobolem. Si ad nidum auceps coeperit accedere, procurrit ad pedes eius foeta, praegravem aut delumbem sese simulans, subitoque in procursu aut brevi aliquo volatu cadit (tanquam) fracta aut ala aut pedibus: procurrit iterum iamiam prehensurum effugiens, spemque frustrans, donec in diversum abducat a nidis. Eadem in pavore libera, ac materna vacans cura in sulco resupina gleba se terrae pedibus apprehensa operit, Plin. Sed Solinus Plinii simia aliter posteriorem partem legit, ut ex verbis eius coniecto: Si quis hominum (inquit) ubi incubant propinquabit, egressae matres venientibus sese sponte offerunt, et simulata debilitate vel pedum, vel alarum, quasi statim capi possint, gressus fingunt tardiores. hoc mendacio solicitant obvios et eludunt, quoad provecti longius a nidis avocentur. Nec in pullis studium segnius ad cavendum. cum enim visos se persentiscunt, resupinati glebulas pedibus attollunt, quarum obtectu tam callide proteguntur, ut lateant deprehensi, Haec ille. Perdix si ab homine visa est, ita se ab ovis astute, quemadmodum a pullis subtrahit, labans ante hominis pedes dum dimoveat, Aristot. Cum ad nidum quis venando accesserit, provoluit sese perdix ante pedes venantis, quasi iam possit capi, ([GR],) atque ita allicit ad se capiendam hominem, eousque dum pulli effugiant: tum ipsa avolat, et revocat prolem, Idem et recitans ex eo Athenaeus, Aelianus, et Aristophanis Scholiastes. Quod si Pisiae filius portas vult prodere infantibus, [GR], Aristoph. in Avibus. id est, perdix, et versutus similiter ut pater, fiat. Decipere enim (vel fugere et exulare) nihil apud nos turpe est. Educit pullos in pascua, quod si hominem viderit, sibilo id illis significat: qui confestim resupinos se collocant: adeo ut ne si palpitando quidem pericliteris, advertas. Mox ubi venator quadantenus est progressus, rursum pater sibilat. at illi evolant protinus. Hoc igitur est [GR], Caelius ex Aristophanis Scholiaste. Idem Scholiastes, [GR] (inquit) pro fugere vel exulare accipi potest, ut Pisiae filius tanquam exilio mulctatus traducatur. nam perdices sua vafricie facile ab aucupibus evadunt, saepe se resupinantes et festucis integentes. [GR], astu et dolo effugere, [GR], metaphora a perdicum ingenio sumpta, Suidas, Etymologus et Varinus. [GR] (lego [GR] ex Apostolio) [GR], Hesych. et Varinus. Erasmus in proverbiis, [GR] (inquit) Graeci proverbiali metaphora vocant elabi ac suffugere: ab avibus quae nonnunquam elabuntur e retibus seu laqueis. Chenalopex etiam, quam Angli bergandrum vocant, ut Turnerus scribit, dum teneri adhuc pulli sunt, si quis eos captare tentet, provoluit sese ante pedes captantis, quasi iam capi possit, atque ita allicit ad se capiendam hominem, donec pulli effugiant, tum deinde revocat prolem. Idem de vanello refertur. ¶ Perdices si ad hoc fuerint ut capiantur, similem sibi colore lapidem quaerunt, et inibi supinos se componunt, Caelius.

¶ Pugna. Perdicem venatorem dux sylvestrium primus invadit, pugnamque obviam conserit, etc. vide in E. hic enim de illa perdicum pugna potius scribimus, ad quam ab hominibus utrinque committuntur. Homines qui perdices ad certamen alunt, cum eos ad pugnam inter se incitare volunt, suam cuique uxorem praesentem esse curant. hac enim machinationis commentatione perdicum timiditas repellitur, et mala pugna vitatur. nam male pugnando victus nunquam in conspectum, nec ad amatam, nec ad coniugem audet venire, ac potius morte occumbit, quam commissam pugnam non summa contentione pugnatam amica videat. quodcirca nequid a se turpe commissum illa videat, atque ut amicae suae probetur, omnes nervos contendit, Aelianus. Perdicibus vox est ante pugnam dum suos adversarios provocant, Aristot. et Plin. Perdices et coturnices pugnaciores

fieri putant in cibum eorum additis adianti ramulis, Plinius. Palumbes et perdices bene inter se sentiunt, Aelianus. Perdices damarum amore tenentur, Gillius ex Aeliano. Et rursus, In damarum dorso perdices alas explicantes se refrigerant. Perdices amicae et familiares sunt dorcis, et prope pascuntur, et prope cubant. quare et capiuntur dorcis allectae: et contra etiam dorci perdicibus alliciuntur, Oppianus lib. 2. de venatione. Gillius dorcos vertit damas, malim capreas. Perdices mirifice cervos amant, et pasci cum eis gestiunt: nec usquam discedere volunt, sed comitantur, et una currunt, et dorsis insidentes pilos eorum vellicant. quare etiam facile capiuntur ab aucupe, qui cervi imaginem ostenderit, Oppianus de aucupio 1. 9. ¶ Perdici hostis testudo est, Aelianus et Philes. ¶ Parvi illi homunculi qui cum gruibus belligerantur. perdicibus inequitant, ([GR],) ut Basilis scribit: Menecles vero tam cum perdicibus quam cum gruibus eis pugnam esse, Athenaeus et Aelianus.

Perdices neque propter foecunditatem, neque propter suavitatem saginantur, sed sic pascendo fiunt pingues, Varro de re rustica, si recte legitur. De perdicibus nutriendis et saginandis, leges in Phasiano E. et in Turdo. ¶ De pugna perdicum qua inter se cicures committuntur, scriptum est in D.

¶ Aucupium. Usque adeo perdices copia libidinis gaudent, ut in aucupantes corruant, et saepenumero capitibus eorum residant, Aristot. Quam vafre perdices adversus aucupum insidias et ipsae sese et pullos tueantur, dictum est abunde in D. Ex perdicibus qui vocis contentione et cantu valent, et linguae facultati confidunt, quique pugnaces et ad certamen habiles sunt, se minime dignos credunt, qui ad extruendas mensas capiantur: unde fit, quia minus contra venatores de sua libertate depugnent, ut comprehendantur, sibi praesidentes quod a caede studiose ad cantus et certamina servabuntur. Reliqui autem perdices, et potissimum qui nuncupatur Cirrhaei, sibi conscii, quod nec ad certamina valent, neque pulchre cantare sciunt, qui si capiantur, erunt his prandium qui ceperint. itaque naturali quadam machinationis commentatione seipsos macie conficiunt: nimirum cum ab omni alia esca, quae ad pinguedinem eos perducere queat, se sua sponte abstinent, tum ut ne idonei sint ad hominum mensas, cupide aliis vescuntur: cuius rei experientes, his praeteritis, alio venationem convertunt. Qui vero hoc ipsum ignorant, eos si facultas sit capiunt. quicunque autem ipsos captos decoxerit, eorumque insuaves carnes expertus fuerit, se iam et tempus et operam cognoscit in his venandis perdidisse, Aelianus. Capiuntur perdices pugnacitate libidinis, contra aucupis indicem exeunte in praelium duce totius gregis. Capto eo procedit alter, ac subinde singuli. Rursus circa conceptum foeminae capiuntur, contra aucupum (alias aucupem) foeminam exeuntes, (alias foemina exeunte,) ut rixando abigant eam (alias abigat eum.) neque in animali alio par opus libidinis, Plinius. Perdicem venatorem dux sylvestrium primus invadit, pugnamque obviam conserit, quo capto compage ([GR]) alter occurrit, tum alius, atque ita singulis dimicatur, si mas sit, qui venatur. Sed si foemina est, quae venatur et canit, ubi dux ad eius vocem occurrerit, caeterae universae eum invadunt, feriunt, fugant ab ea foemina, invidentes quod non sibi, sed illi accesserit. hic tacitus ob eam rem saepe accedit, ne voce percepta oppugnetur. nonnunquam marem adeuntem efficere, ut foemina obmutescat, ne re cognita pugnare cum caeteris maribus cogatur, periti referunt, Aristoteles: cuius verba Graeca, [GR], duobus modis accipi possunt, ut vel mas foeminam silere faciat, vel foemina marem. posteriorem sensum Athenaeus sequitur, qui haec verba tanquam Alexandri Myndii recitat: [GR] priorem Gaza interpres, cui et ipse assentior, foemina enim est, [GR], secundum Aristotelem. Producitur perdix venator in capturam, ad illiciendos feros, et ante retia ([GR]) propositus, cantum aedit eos lacessentem ad pugnam, eosdemque ut ex insidiis in laqueos inserat incitantem, contra cantans. sylvestrium dux suum gregem praecurrens, obviam procedit, cum hoc luctaturus. cicur autem per malitiam semper insidias instruens, pedem refert, se timere simultans: alter vero spe atque animo inflatus, simul et sibi iam victoriam spondens, impetum facit, sed mox captivus compage tenetur. Quod si venator perdix, qui ad illecebras venatorio instrumento assidet, mas sit, caeteri gregales ei ipsi captivo opem ferre conantur: sin qui positus est in insidiis foemina est, captivum ipsum omnes feriunt, ut qui libidine incensus, in servitutem ceciderit, Aelian. interprete Gillio. cuius verba Graeca posterius sic sonant: [GR], etc. (id est, ut ego interpretor: Quod si perdix venator mas fuerit, tum (fero perdici) capto caeteri gregales auxiliari conantur. sin foemina venatrix fuerit, perdicem captum omnes feriunt, alius aliunde. Si pugnans ([GR], malim [GR], id est perdix allectatrix et venatrix) sit foemina, ne mas incidat, foeminae quae sunt extra, illum ex casu in compagem propinquo servant, suo cantu tanquam amatorio quodam retractum, Idem. Perdices sibi insidiantur, etsi afferunt illos ad sylvam qui eos habent, vocem emittunt abscondi, sicque veniunt caeteri, ac in retia praecipitantur, plusque pedibus quam pennis fugiunt aucupantes, Caelius. Aucupes foeminam includunt in cavea quae maculas habet, per quas a mare fero conspicitur: et habet receptaculum in quod potest intrare in una parte: mas igitur ferus ad eam ingressus capitur, et aliquando plures intrant. duce quidem capto caeteri sequi solent, Albertus.

¶ Aves gregariae gregatim etiam capiuntur, Cardanus. Perdices capiuntur retibus, aut instrumento

aucupatorio quod [GR] vocant, (Aristoteles [GR] nominat, Gaza compagem. videtur laqueorum vel tendicularum genus esse. nam Aelianus [GR] dixit:) aut voce perdicis, aut provocatae ad pugnam, aut cervina pelle. Vehementer enim cervos amant, et pelle decipiuntur, hoc modo. Si quis pellem cervi indutus cornua capiti imponat, et furtim accedat, illae cervum esse ratae, suspiciunt coluntque eum: et accedente gaudent adeo, ut discedere ab eo nolint, ac si familiarem aliquem et coetaneum adolescentem a longa peregrinatione reversum viderent. Hac benevolentia et amore nihil quam laqueos aut plumbata retia lucrantur, ac ut pro cervo venatorem detecta fraude aspiciant, Oppianus. Ut cervis, ita etiam dorcis (capreis) gaudent, eorumque imagine allectae capiuntur, ut in D. retuli ex Oppiano. Fictis equis quidam perdices illaqueant, Gyb. Longolius. Robertus Stephanus in Appendice dictionarii Gallicolatini bovis imaginem ex linteis fieri scribit, quae ab aucupe gestetur, ita ut post imaginem lateat: et sic decipi perdices. Et rursus, Quidam (inquit) ad aucupium perdicum (a la tonnelle, ou tomberel Galli vocant) utuntur vaccae effigie e ligno, aut equi, coloribus additis, et ita effigiem ceu animal vivum paulatim admovent, donec perdices tendiculis ante effigiem dispositis implicentur. Perdices cito venaberis, si farinam illis vino exceptam obieceris, Anatolius. Perdices (Starnae) irretiendi modos duos Crescentiensis praescribit lib. 10. cap. 18. et rursus alium cap. 24. Quomodo laqueis e pilis caudae equinae capiantur, ex eodem scripsi in Coturnice E. Supra etiam in Gallinagine E. modum perdices noctu ad ignem capiendi reperies. Perdices, coturnices et passeres, quam sint libidinosae aves, et quomodo libidinis tempore speculo proposito capiantur, recitavimus in Coturnice C. Accipitres et falcones capiunt perdices, Crescentiensis. Accipiter mas perdices capit, Tardivus. Sunt qui nisorum etiam genus, quorum pectus maculis rubris insignitur ([GO]) ad perdicum capturam laudant. De perdices, Crescentiensis. Accipiter mas perdices capit, Tardivus. De pedicothera vel perdicario accipitre leges in capite de accipitribus diversis. Canes sagaces e longinquo persentiscunt feras, perdices et lepores, adverso vento eorum odorem captantes. Equidem ipse saepe admiratus sum pericardios et campestres canes, quum cursu praecipiti in longum contendere spatium eos cernerem, non aliter atque si obiectam praedam oculis sequerentur, quoad viderem emicantes inde et evolantes perdices quo illi contenderant, Budaeus. Quomodo utendum sit accipitre et cane adversus perdices, pluribus ex Demetrio Constantinopolitano scripsi in Accipitre E. ¶ Propter perdicum et phasianorum aucupium principes aliquando facinorosos quosdam et ob alia scelera mortem commeritos se suspendere fingunt, et harum volucrum pennis circundari iubent, ut ita rusticos ab earum aucupio deterreant, Ant. Brasavolus.

¶ Quum Astypalensis quidam duas perdices invexisset in Anaphen, tanta perdicum vis in Anaphe nata est, ut incolae de insula relinquenda periclitarentur, Athenaeus et Eustathius. Samii cum in Sybarin navigassent, et Siritin regionem occupassent, perdicum evolantium strepitu deterriti fugerunt, et in naves regressi alio se contulerunt, Hegesander apud Athenaeum.

¶ Scribit Ael. Lampridius Heliogabalum non facile cubuisse in cultricis seu accubiti, nisi quae leporinum pilum haberent, aut perdicum plumas subalares.

Ponitur Ausoniis avis haec rarissima mensis: Hanc in lautorum mandere saepe soles, Martialis de perdice. Homines circa gulam exercitati in perdicibus alas praecipue laudant. Perdicis pectus cum superioribus perquam sapidum est, inferior pars non aeque, Isidorus. ¶ Perdices Cirrhaei (circa Cirrham) carnem minime esculentam habent propter pabulum, Athenaeus. Perdices aliae quaeruntur cantibus, aliae certamini: quae vero vocantur Cirrhaei, sibi quodammodo conscii, nulli virtuti se esse idoneos, degustatis alliis de industria marcescunt, ut ab aucupe ne quidem cibo dignentur (propter maciem et odoris virus,) Volaterranus ex Aeliano.

¶ Perdices veteres debent ut minimum per diem naturalem adservari (suspensi) antequam praeparentur ad cibum, Arnoldus Villanov. Recens quidem mactatas non esse edendas Galenus etiam scribit in libro de attenuante victu. Post diem unum aut alterum comedi debet. sic enim amittit quod durum est, Symeon Sethi. Hyeme magis convenit in cibo si provectior aetate fuerit, Arnoldus. Observandum est in omni carne assanda, et peculiariter in perdicibus, ne nimium siccentur et torreantur, Idem. Phasiani eduntur ut plurimum assi, et aliquando elixi, aspersi aromatibus temperatis: et similiter perdice, Nic. Massa. Praestare mihi videtur ut perdices elixentur potius quam ut communiter fit assentur, ut ex humiditate aquae siccitas earum nonnihil temperetur, nisi corpora sumentium humida fuerint. Eligi autem debent iuvenes et pingues, (atqui Plinius perdicem pinguescere negat,) Ant. Gazius. ¶ In perdice et attagena et turture, ex Apicio. In elixis. Piper, ligusticum, apii semen, mentham, myrrham et baccas, vel uvam passam: mel, vinum, acetum, liquamen et oleum: uteris frigido. Perdicem cum pluma sua elixabis, et coctura madefactam depilabis perdicem. concisa perdix potest ex iure coqui dum indurescat, si iterum ferbuerit, elixa condiri debet. Aliter in perdice et attagena, et in turture. Piper, ligusticum, mentham, rutae semen: liquamen, merum et oleum calefacies, Haec Apicius.

¶ Perdicem assabis. elixa etiam cum pipere et salvia non insuavis videbitur, Platina. Patina Catellonica in perdices: Perdicis assae ac prope (probe) coctae alas et pulpam circunquaque abscindes, indesque in locum modicum salis, aromatum, caryophillorum contusorum. Succus citri aut

malarantii, quo melius simul haereant, misceri his debet. Involatur tamen cito necesse est, ac calida devoretur oportet. Edulium cum pectore perdicis ab eodem describitur 7. 49. Ex perdice ius consumptum quomodo paretur, in Capo leges. ¶ Artocreas de perdice: Impone perdici lardum minutatim incisum, et insperge zinziber tritum cum caryophyllis, Coquus Gallicus. ¶ Perdix minor in cibo minus laudatur maiore. huius enim carnes albicant, illius subfuscae sunt.

¶ Galenus in libro de cibis boni et mali succi, cibariis laudatis, et neque tenuem neque crassum succum gignentibus, perdices adnumerat. Idem has aves coctu faciles esse, et sanguinem generare laudatissimum scribit, lib. 3. de alim. facultatib. Boni succi esse, praesertim iuvenes, in libro de remediis paratu sac. Montanas edendas in victu attenuante, in libro de vict. atten. Convenire eas stomachicis, lib. 8. de comp. sec. loc. siccis, sexto de sanitate tuenda et septimo Methodi med. calidis et siccis, octavo Methodi. Idem alicubi lupum piscem perdici comparat. Sanguinem tenuem gignit, et si sanguinem crassum contingat, extenuat, et praesertim alae, quae reliquo huius imbecilliores sunt et invalidi, et qui tenuioris diaetae esse dicuntur, quinque humido sunt stomacho, Symeon Sethi. Ex volucrium genere gallinae altiles omnibus praestant, Aetius in cura colici affectus phlegmatici. ¶ Ventrem sistit perdicum caro, Symeon Sethi, Rasis et alii: propter siccitatem suam, Isaac. sive assa, sive elixa, Averrois. Avicenna idem de cubugi, hoc est perdice maiore scribit, R. Moses de starna. Aves autem quae sicci temperamenti sunt, non debent edi nisi altiles et saginatae fuerint, ut turtures et perdices, Isaac. Caro pullorum perdicis levis est, ut caro coturnicis, Rasis. Caro perdicis masculi tenuior (levior) est carne aliarum avium, et citius concoquitur, Idem. Et rursus, Caro perdicis maris calida est et humida, instar, Venerem promovet, obesat, calfacit, et sanguinem multum auget. convenit convalescentibus quorum corpus refrigeratum et imminutum fuerit. Avicenna de cubugi, id est maiore perdice eadem fere scribit. Avium laudatissimae perdices declinant parum ad frigiditatem et siccitatem: et similes sunt gallinis deserti, Averrois. Rasis quoque eas frigidas et siccas esse alicubi scribit, cum alibi perdicem marem calidum et humidum faciat, ut citat Ant. Gazius. Multum nutriunt perdices. humiditatem stomachi exiccant, et putredine arcent, maxime si cum succo pomorum dulcium coquatur. Retinent (astringunt) et roborant virtutem. Ius etiam earum temperatum est, bonique odoris et saporis, Rasis. Starnae caro in avium genere levissima est, et victui subtili conveniens. deinde caro coturnicis (vulgo Italis dictae, id est perdicis maioris:) quae parum excrementi relinquit, nec admodum calida est, et probiorem quam gallinae sanguinem gignit, et genituram auget. perdicis vero crassior est, et ventrem constringit, Idem Rasis ut citat Ant. Gazius, quasi tres diversae aves sint, perdix minor, et coturnix Italorum, id est perdix maior, et perdix simpliciter. ¶ Starnae, id est perdices minores, naturae sunt temperatae, sed ad caliditatem declinant. pingues ex eis humidae sunt, conveniunt convalescentibus. ventriculo frigido nocent. noxa earum emendatur si praeparentur cum fermento. sanguinem temperatum generant, et hominibus temperatis conveniunt, Elluchasem. Et rursus, Starnae phasianis natura proximae sunt. Quod ad temperamentum et subtilitatem, primo loco starnae habentur: deinde phasiani, tertio perdices (maiores) propter vim exiccandi earum. (in quibus verbis ego primum locum accipio de iis quae minus talia fuerint, ut aliquid primo gradu calidum dicimus.) His cibis sani uti non debent, et maxime qui exercentur. Coturnices eiusdem temperamenti sunt cuius perdices, sed paulo siccioris. probe nutriunt, Nic. Massa coturnices qualeas interpretans. ego haec non de qualeis, sed de coturnicibus Italorum vere dici asseverim. Perdix nutrimentum mediocre, sed aliquatenus subtile praebet, teste Isaac: cuius haec sunt verb, Inter aves starna subtilior est, ac pulli perdicum et pulli gallinacei. deinde perdix, phasianus, et gallina. Et in Universalibus, Starnae (inquit) et perdicis pulli sunt subtiles in tertio gradu subtilitatis, Haec ille ut citat Ant. Gazius. Phasiani caro magis nutrit quam perdix, minus tamen imbecilles particulas roborat. caro enim phasiani media est inter perdicem et pullam gallinaceam, (inter perdicem et capum, Platina) Brudus Lusitanus. Inter aves perdicis caro parum recrementi, nutrimenti multum in se habet, cerebri vim et genituram auget, Platina. Carnes temperamento proximae, ut starni (starnae) pulli, cito concoquuntur, et facile venas penetrant, ac sanguinem generant laudabilem, omnique aetati et temperamento congruunt: sed quoniam cito dissolvuntur particulas corporis parum corroborant: quare ad tuendam sanitatem potius quam vires augendas faciunt, Isaac. Sani perdicibus et huiusmodi (deliciis) vesci non debent, ut superveniente morbo habeant aliquid quod ultra consuetudinem comedant, Mich. Savonarola. ¶ Pulli perdicum quia solum autumno reperiuntur, eo tempore ad cibum magis congruere dicendi sunt. Arnoldus Villanov. ¶ Iure perdicum stomachus recreatur, Plin. Vide in G. ¶ Aretaeus inter cibos elephantiacorum perdices omnes laudat.

¶ Heliogabalus exhibuit palatinis ingentes dapes extis illorum refertas, et perdicum ovis, Lampridius. Ova, praesertim vitelli, valde roborant cor: nempe ex gallina, perdice, phasiano, starna. sunt enim naturae temperatae, et velociter in sanguinem convertuntur, et parum excrementi relinquunt: et sanguinem subrilem clarumque generant: hoc est conformem sanguini quo nutritur cor, Avicenna in libro de medicinis cordialibus. Ova gallinae et perdicis sperma augmentant, et ad coitum incitant, Rasis. Avicenna in capite de ovis, ova alchabegi et altheiugi (id est utriusque

perdicis) comparat ovis gallinaceis. Ova perdicum sunt subtiliora ovis gallinarum, et minoris nutrimenti. Probe autem apparabuntur, si elixentur in aqua bulliente cum sale et aceto, ita ut superficies aquae aequetur extremae superficiei ovorum. nec minus laudatur modus praeparationis cum oleo, muri (garo) et modico vino, in vase operto et suspenso in caldario continente aquam calidam. Frixa in oleo, mala sunt. gignunt enim calculos, et fastidium movent, et colicam. in aqua vero cocta, meliora sunt, Elluchasem.

Perdix cocta cum malis cydoniis et esitata, iusque potum cum vino styptico, coeliacos et stomachicos sanat, Kiranides. Medici quidam pulpas caponum aut perdicum medicamentis quibusdam miscent ad restaurandas deiectas aegrorum vires, quod nullus fere eruditorum probat. ¶ Iure perdicum stomachus recreatur, Plin. Ad iecoris dolorem ius perdicis sumitur, Serenus. Ileo resistit perdicum, Plinius. item regio morbo, ut quidam citant ex eodem. Perdicis medulla si cum vino hauriatur ictericos sanat, Symeon Sethi. ¶ Perdicum, columbarum, turturum, palumbium sanguis, oculis cruore suffusis eximie prodest, Plinius. Vide plura in Columba G. inter remedia ex sanguine columbino. Earundem avium sanguis nyctalopas sanat, Plinius. ¶ Cerebrum perdicis e vini cyathis tribus potum, morbo resistit regio, Plinius, Sextus, et Constantinus. ¶ Ventriculus perdicum per se contritus, ex vino nigro resistit ileo, Plin. ¶ Perdicis iecur aridum tritumque potum, comitiali morbo laborantibus confert, Haly et Simeon Sethi.

¶ Si singulis mensibus felle perdicum tempora perungantur, memoriam facit, Symeon Sethi. ¶ Fel inter aves praestantissimum perdicis, aquilae et gallinae albae, Dioscorid. Gallinarum et perdicum fella, ad medicinae usum praestant, Galenus: praecipue ad remedia adversus hebetudinem visus, et incipientes suffusiones. Fel perdicis recipitur in compositiones quasdam ad omen visus hebetudinem, et cicatrices et incipientes suffusiones, apud Galenum de compos. sec. locos. 4. 7. et apud Aetium 7. 111. Compositioni cuidam Asclepiadae exacuenti visum et ad glaucedinem apud Galenum de compos. sec. loc. miscetur fel perdicis sylvestris, (id est non altilis,) sed alias legitur succi herbae perdicii. Fel perd. suffusionibus oculorum a principio valde prodest. facit et ad ipsorum hebetudinem, Symeon Sethi. Fel perdicum cum mellis aequo pondere ad claritatem oculorum laudatur, Plinius: ut quidam citant, et placet, quanquam apud ipsum Plinium ita refertur, ac si contusis oculis medeatur, et sic Vuottonus quoque recitat. Perd. fel cum aequali melle Attico caliginem tollit, si oculis adsidue infundatur, Marcellus. Ad albugines saepe comprobatum remedium: Perdicis masculi felle ex melle illinito, Galenus Euporiston 3. 14. Fel perd. cum melle et opobalsamo et succo matathri visum acuit, Kiranides. Ad caliginem, incipientem suffusionem et leucomata, (glaucomata, Marcellus:) Haec est compositio vera, vehemens, quod frequentius ipsi experti sumus. Perdicis fellis vesicula quicquid habuerit, ad haec commiscens opobalsamum cyatho uno, cyprum Sydoniae (cyperi Sidonii, Marcel.) cyatho dimidio, in se commixtum contenere diligenter, (ad summam levitatem, Marcel.) et repone in pyxide stannea sive argentea, (plumbea, Marcel.) et inde inunges, miraberis. Et licet quod prorsus non videat, sed tamen si pupillam integram habet, sine difficultate curabitur. Hoc nos ipsi frequenter tentavimus, Sextus. Eadem descriptio apud Constantinum Africanum legitur, sed depravatior. ¶ Ad difficilem auditum et surditatem, perdicis fel calidum instillato, Nic. Myrepsus.

¶ Ad apoplexiae periculum cavendum, remedium invenio traditum in libro quodam manuscripto Germanice, si fiat suffitus e cumini sylvestri genere, quod consolidam regiam vocant, pennis perdicis, et thure albo. Sunt qui adversus uteri strangulationem crematas perdicum pennas in linteolo ad olfaciendum porrigant.

¶ Ova perd. soluta cum melle, visum acuunt, partum quoque accelerant, Kiranid. In vase aereo decocta cum melle, ulceribus oculorum et glaucomatis medentur, Plin. Ova perd. in cibo sumpta, Venerem incitant, sunt autem amatorius potus, Kiranid. Aetius etiam eis qui re Venerea uti non possunt, inter caetera ut perdicum ovis vescantur, consulit. Ova perd. si sorbeatur, foecunditatem facere putant, Et lactis copiam, Plin. Cum adipe anserino soluta, mammisque nutricum inuncta, copiam lactis educunt, Kiranides. Ut castigentur (constringantur) papillae: Aut ovum illitum tulerit quod garrula perdix, Serenus 20. Ovorum perd. putaminum cinis, cadmiae mixtus et cerae, stantes mammas servat, Plin. et Kiranides. Putant et ter circunductas ovo perdicis mammas non inclinari, Plinius.

a. Perdix et masc. genere dici potest. Varro Admirandis, Perdicas Boeotios, Nonius. Perdix dicta est a sono vocis, Albertus. ¶ [GR], Etymologus et Varinus. [GR] masculino genere, frequens est apud probatos authores. Aliqui corripiunt iota in casibus obliquis, ut Archilochus, [GR]. Attici plerunque producunt, ut Sophocles, [GR]. et Pherecrates, [GR]. et Phrynichus, [GR], Athenaeus. Perdix a voce per onomatopoeiam

[GR] ([GR] potius) etiam et [GR] dicitur, ut Varinus habet. Vocantur perdices a nonnullis [GR]: ut ab Alcmane sic dicente: [GR] (forte [GR]) [GR], Athenaeus. Carthago etiam aliquando [GR], dicta est, Eustathius in Dionysium. [GR], perdix apud Cretenses, Hesychius et Varin. [GR], perdix Pergaeis, Iidem. [GR], Hesych. et Varin.

¶ Epitheta. Garrula perdix, Serenus. Aprica, Idem. Picta, cacabans, apud Textorem. Sodomitica, Grapaldo. ¶ [GR], Oppianus.

¶ Athenaeus (lib. 3.) Aristomenem Atheniensem, Adriani libertum, dici a patrono solitum (scribit) Atticoperdica, quum esset comoediae veteris histrio, Caelius. ¶ [GR] pro perdice parva dixerunt Menippus Cynicus, Anaxandrides et Antiphanes, apud Athenaeum. [GR], pulli perdicum, Eustathius. a recto singulari [GR], Varinus in [GR]. forma est patronymica. [GR] ([GR]) [GR], Suidas. Perdicotheras, [GR], accipiter perdicarius. [GR] nominatur apud Aristophanem, et [GR] apud Hyperidem, Pollux.

¶ Helxinen aliqui perdicium vocant, quoniam perdices ea praecipue vescantur, Plinius. Et alibi, Perdicum et aliae gentes quam Aegyptii edunt. nomen dedit avis, id maxime eruens. crassas plurimasque habet radices, Plinius. Herbaceorum pleraque radices habent grandes et carnosas, ut spalax, crocum, perdicium, sic dictum quod perdices se ad id volutent. Theophrastus historiae plant. 1. 11. Apud Apuleium perdicalis inter helxinae nomenclaturas est. ¶ Perdicitin sive perdiciatin lapidem ad omnes duritias pollentem, requiri invenio in compositionem illam quae pamplethes et diacinnabarcos vocatur ab Aegineta Paulo, (lib. 7.) Hermolaus in Corollario. In tractu Hildesheimio qua itur versus occasum a fossa moeniorum urbis septemtriones spectante, reperitur lapis qui exprimit striis et colore perdicum pennas quas in pectore habent, Georg. Agricola.

¶ Icones. In Rhodo Iovis Colossus unum ex septem miraculis fuit. iuxta columnas Protogenis picturae erant Ialysus ac Satyrus: super columna perdix, ad quam ita homines hiabant, cum nuper tabula esset posita, ut illam solam admirarentur, Satyrum vero contemnerent, quanquam perfectissimum opus. Augebant admirationem perdices mansuetae, quae a nutritoribus allatae, et contra pictas appositae, canebant ad picturam et congredi gestiebant. Protogenes videns rem praeter opinionem evenisse, aedituos rogat, ut se delere permittant, quod et ita factum est, Strabo lib. 14. In Rhodo erat pulcher ille perdix, celebre illud Protogenis parergon, Eustathius in Dionysium. Perdices in Aegyptiorum literis contumeliosos monstrare videntur: quoniam istiusmodi aves senio confectae (videtur pro [GR] inepte legisse [GR] apud Orum, cuius verba iam recitabo) contumelia se afficiant, Caelius. Perdix avis ad libidinis denotationem symbolice usurpatur. Aegyptii obscoenum puerorum amorem designantes, geminos perdices pingunt: qui cum vidui sunt se invicem abutuntur, Orus 2. 96.

¶ Propria. [GR], Aristoph. in Avibus: ubi Scholiastes: Prius dictum est Perdicem illum claudum fuisse: a quo etiam factum aiunt proverbium, Perdicis crus, in valde leptopodas, id est pedum praetenuium. Et rursus, Perdicis (viri) claudi etiam in Anagyro meminit, et alii multi. [GR]. Perdix vir quidam erat claudus et mutilus, a quo etiam natum aiunt proverbium, Hesychius: apud quem [GR] lego, non [GR]. Erasmus Rot. hoc proverbium a Perdice caupone claudo ortum scribit, et convenire in crura gracilia distortaque. Refertur (inquit) a Suida [GR], id est, Perdicis pes. In loripedes quadrat. [GR], Hesych. et Varinus. ¶ Perdicis templum (Athenis) iuxta Acropolin erat. Eupalamo enim liberi fuerunt Daedalus et Perdix, ([GR].) Perdicis filius Calos, ([GR]:) quem Daedalus propter invidiam artis ab Acropoli deiecit. propter quod Perdix seipsam suspendit. Athenienses vero ei honores decreverunt. Caeterum Sophocles in Comicis, Perdicem (non Calon) illum quem Daedalus occiderit vocatum fuisse scribit. Proditum a mythicis est, Perdicem fuisse venatorem, qui sit matris infando amore correptus. dum vero utrinque immodesta libido ferveret, et novi facinoris verecundia reclutaretur, consumptus, atque ad extremam labem (tabem) perductus memoratur. Hunc primum invenisse serram scribunt nonnulli. nam primi cuneis scindebant fissile lignum. Fenestella Martialis scriptum reliquit, hunc Perdica fuisse initio venatorem, cui quum cruentum institutum et solitudinis studiosa meditatio displicere coepisset, eo studio desito agriculturae se totum mancipasse: quo nomine terram, quasi matrem omnium genitricem fertur adamasse. quo labore consumptus, ad maciem prolapsus dicitur. Quod vero cunctis venatoribus detraheret, serram, veluti linguae virulentiam dicitur excogitasse. Matri eius indidere nomen Polycaste, quod interpretantur Polycarpem, a fructum numerositate quos humanis usibus terra parens producit, Caelius. Vide infra in h. de metamorphosi perdicis.

¶ b. Perdices [GR], Oppianus. Inter aves aquila [GR] est, perdix vero [GR], Adamantius. Cleanthes Tarentinus nihil non inter pocula versibus efferebat, ut: [GR], Athenaeus.

¶ c. Homerum infantem Aegyptiis parentibus ortum, fabulantur cum mel aliquando ex Aegyptiae nutricis uberibus in os eius manasset, ea nocte novem voces diversa aedidisse, hirundinis, pavonis, columbae, cornicis, perdicis, etc. ut recitavi in Columba livia ex Eustathio.

¶ d. Nos aliquando Carthagine perdicem cicurem quae advolaverat aluimus, et temporis progressu adeo familiarem effecimus, ut non modo adulari, colere nos et colludere videretur, sed nostrae etiam voci occurrere, et quantum fieri poterat, respondere alio quodam tenore, quam quo se invicem perdices vocare solent, Porphyrius lib. 3. de abstinentia a carnibus. Perdices volunt vincere, Galenus lib. 5. de decretis Hippocratis. Flet viduus perdix, Politianus in Rustico. [GR], Suidas in [GR].

¶ e. Aristippum aiunt iussisse aliquando perdicem 50. drachmis emi. et tantum luxuriae graviter ferenti cuidam respondisse, Tu istam obolo non emeres? et cum annuisset ille, Mihi vero, inquit, 50. drachmae tantum valent, Laertius. [GR] apud Sophoclem aliqui perdices interpretantur, qui apti sint ad expiationem, perdice foemina cicure exposita capti. ([GR].) Sed hos alii reprehendunt, porcum dictenes et agnum expiationibus adhiberi, non perdicem, Hesychius in [GR].

¶ f. Lautorum dubiis perdix Sodomitica coenis Aptior, aegrotis iuscula saepe dedit, Grapald.

¶ h. Talus ([GR] forte secundum Graecos. vide supra inter Propria) puer serrae circinique inventor in perdicem mutatur apud Ovidium Metam. 8.

¶ [GR] (ut legit Suidas in [GR], quod est [GR], Simmias Anthologii lib. 3. sectione 24. Ibidem leguntur epitaphia duo Agathiae Scholastici, et unum Damocratis Grammatici, in perdicem a fele occisum.

¶ PROVERBIA. Perdicis crura, supra inter Propria: et [GR], supra in D. exposita sunt. [GR], id est, Magis mutus quam perdix, Plutarchus in libro adversus usuram. Perdicis vafricia in proverbium abiit, Caelius. quam vafre autem et sibi et pullis contra aucupum insidias prospiciat, dictum est supra in D. Perdicis libidinem usurpari posse adagio scimus, pro efferata, turpi atque infami, demumque perniciosa, Caelius.

PERDICEM maiorem voco avem cuius haec delineatio est, quod plerunque perdice nostra vulgari, de qua superius scriptum, maior sit, quanquam Bellunensis magnitudine parem faciat. Athenaeus miratur in Italia perdices cinnabarinis rostris non haberi, cum in Graecia omnes eo colore spectabiles sint. quamobrem Gybertus Longolius perdicem hanc Graecam nominat. In Creta et Cypro vulgo simpliciter perdices dicuntur, Alex. Benedictus. Vide plura de eis in praecedenti capite de perdice simpliciter inscripto, in A. praesertim: quamquam et alia pleraque de perdice simpliciter scripta et huic (id est maiori) et illi communia esse videntur. Coturnix Italis dicta (vulgo hodie, aliqui scribunt chotronisse) in Creta etiam coturno vocatur. nam perdices nostra vulgo Gallis grises vel goaches cognominatae in Creta non sunt, Bellonius. Coturnix vulgo dicta est species perdicis maior, Antonius Gazius. Flet viduus perdix, queritur peregrina coturnix Inclusi caveis, Politianus in Rustico. Circa alpes et in Longobardia perniso vel pernisa dicitur. ¶ Sabaudis perdris gaye vel gaille, vel ut aliqui scribunt gaule, id est diversorum colorum. quidam circumloquuntur, perdrix aux pieds rouges. Pernisse apud Sedunos tum illos qui Sabaudice, tum qui Germanice loquuntur. ¶ Germanice, [GO], circa Coloniam. [GO]. ¶ Arabice ut perdix minor cubeth dicitur, sic haec maior cubugi, vel cubegi, cabegi, vel cabagi, aliqui primae litterae c. aspirant: plerunque etiam articulus al praeponitur. Alchabegi seu alchubugi sunt coturnices, quarum rostra et pedes rubent, magnitudo par est perdici: et vulgo a Venetis coturnices appellantur, Bellunensis. Vetus Avicennae glossographus alcubigi male interpretatur alaudam cristatam.

¶ Perdices, sunt perdices magnae cum pedibus rubeis, Sylvaticus. atqui idem alibi attagenem interpretatur coturnicem, vulgo dictam, (quae scilicet perdix illa est pedibus rubeis.) Vide supra in

Attagene A. ¶ Porphyrionem esse crediderim eam avem, quam Siculi et Romani vernacula lingua coturnicem appellant. nam aliam esse a phoenicoptero, ex pennis rubentibus nomen adepto, certo certius est, Grapaldus: cuius ego sententiam priorem laudo, posteriorem minime. ¶ Coturnicem quae vulgo appellatur, non esset forte admodum absurdum gallinaginis aliquam speciem esse putare, sive avis Numidicae, quam quidam deserti gallinam vocant, Aloisius Mundella. Nos quid de gallinagine, quid de ave sive gallina Numidica sentiamus, supra suo loco docuimus

Perdix maior reperitur in alpibus Sedunorum, Rhaetorum, et versus Longobardiam, et Sabaudorum. Non tam altis nec tam sylvestribus locis ut lagopodes, Stumpfius. In vinetis montanis circa Coloniam Agrippinam, Gyb. Longolius. Coturnix vulgo (Italis) dicta, perdice maior est, eiusdem fere coloris, pedibus et rostro rubens, Arnoldus Villano. Genae, rostrum et pedes rubent, reliqua pennarum facies ad leucophaeum vergit, magnitudo aliquantulum supra perdicem, Aloisius Mundella. Rostrum in hac ave (ut ipse manibus tractans observavi) cocci colore, pedes minus rubent. color cinereus per dorsum, pectus et caput. Ab oculis linea nigra retro per collum tendit: inde reflexa per pectoris partem supremam semicirculum facit. quod intra eam est albicat. Oculorum quoque palpebrae marginibus rubent. Venter subruffus est. Utrinque ad latera pennae variis coloribus distinguuntur, albo, subruffo, et nigro splendente. Magnitudo et rostri figura quae columbae. ¶ Corporis species, brevitas et crassities ad perdicem accedit, magnitudo par vel paulo plenior, Stumpfius. ¶ In India liviae columbae sunt virides, quarum labra et crura colore Graeciae perdicibus sunt similia, Aelianus.

Perdices cinnabarini rostri saepe etiam circa Coloniam visuntur. In vinetis fere victitant, sed iis, quae in montibus sita sunt, et arbustum aliquod densum sibi vicinum habent. Ego illos primum prope arcem nobilem, quam a speciositate situs Chorostephanon ([GO]) vocant, haud ita multum a Regiomago distantem, conspexi. Nulla dies erat, qua non ad excelsissima usque moenia gregatim scandebant. gaudebant enim elutabulo, quo sordes culinariae profluebant, Gyb. Longolius. ¶ Indigena et stataria avis est, (non advena et peregrina ut veterum coturnix,) et in alpibus nobis vicinis moratur, Aloisius Mundella Brixiensis. Granis seu frugibus et seminibus, ut et perdix minor, vescitur.

In Creta et Cypro insula frequentes sunt, domestica etiamnum mansuefactis foetura, Alex. Benedictus. Cum in Burmiis (Rhaetorum) medicum agerem, nostratium coturnicum marem et foeminam in domo altiles habui: quae adeo cicures et mansuefactae redditae sunt, ut postea cum domesticarum gallinarum corte promiscue habitarent, simulque vescerentur, Aloisius Mundella. Si a prima aetate ab homine alantur, plane cicures et amabiles aves redduntur, Stumpfius. Alui et ipse olim a Sedunis allatam huius generis avem, quam feles domestica praesente aliquo homine non laedebat: sed se morderi etiam et abigi alla patiebatur. mordax enim et pugnax avis est. tandem vero nemine praesente dilaniavit.

Cabegi caro est de subtilioribus carnibus. impinguat, abstergit cor (stomachum, Bellunensis:) levis est, ventrem astringit, et Venerem promovet, Avicenna 2. 186. scribit carnem avis duraz praeferendam esse carni avis cubugi et alfuachat, (quod est genus turturis Bellunensi.) Vide etiam supra in Perdice minore F. Coturnix vulgo dicta grati est saporis, quod intelligens Rasis carnes eius post carnes starnae (perdici minoris) praefert, Arnoldus Villanov. Nostri fere primum locum attageni sive gallo corylorum nostro tribuunt, secundum pedici maiori, tertium minori, quartum gallinagini, has quatuor scilicet aves inter se conferendo. Perdicis rubente rostro carnes in hydrope ascite conveniunt, Alex. Benedictus. Arabes quidem siccandi astringendique vim in perdice maiore efficaciorem esse aiunt, quam in minore. ¶ Coturnicem nostram, quantum iudico ex gustu, et odoratu et loci natura, in quo continue commoratur, et ex iis quibus pascitur (nam illa grati admodum sunt odoris) si probe a nobis conficiatur, boni et laudabilis esse alimenti existimo, et propterea in cibis merito expetendam esse. Verum utile esse ducerem, si postquam interempta fuerit, sub dio per aliquot dies ad gelu relinquatur (quemadmodum narrat Galenus aqua coquas aut asses, ut magis tenera et friabilis reddatur illius caro, quae paulum quidem solida est. accidet enim ut facilius deinde a ventriculo concoquatur, Aloisius Mundella.

¶ Ova alchabegi et Altheiugi (id est utriusque perdicis) gallinarum ovis comparat Avicenna in Capite de ovis.

Inter fella avium laudat fel galli, duragi et cubugi, (id est, attagae et perdicis maioris,) Avicenna. ¶ Perdicis maioris caro magis siccare, magisque astringere ventrem traditur quam minoris, ut supra in Perdicem simpliciter annotavimus.

SYROPERDIX ([GR]) in Antiochia Pisidiae lapides exest et conficit, ([GR]:) perdice minor est, niger item est, excepto rostro, quod ruffum spectatur: non mansuescit ut perdix communis: sed semper perseverat ferus esse, eius carnes et densiores sunt quam caeterorum, et suaviorem cibi usum praestant, Aelianus. Volaterranus non recte transtulit cibo inutilem esse.

¶ SCOLOPAX avis memoratur ab Herodiano, sylvestrem perdicem interpretante: ut docti plerique hodie rusticam perdicem. Rustica sum perdix, qui refert, si sapor idem est? Carior est perdix, sic sapit illa magis, Martialis sub lemmate Rusticula.

¶ LAGOPODES aliqui hodie perdices albas vocant. Sunt qui perdices nostras vulgares hyeme in altis montibus, ut et lepores albescere scribant: et alias esse quam lagopodes vel aves nivium a Rhaetis dictas, ut pluribus scripsi in Lagopode. Bellonius lagopodem, perdicem albam Sabaudiae interpretatur: Itali quidam perdicem alpinam vocitant, ut Galli vel Sabaudi quidam perdicem montanam.

¶ COTURNICES Theophrastus forte perdices nanos dicet. sic enim per omnia perdicem imitantur, ut praeter exiguitatem et pressitudinem corporis plane nihil distent, Gyb. Longolius.


	98 - de Perdice