Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	78 - Laserpitium

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

diebus cum atramento sutorio, aut aerugine illinatur, extuberantia cum forfice extrahit. Veteribus faucium scabritiis opitulatur: gravem, subitoque irraucescentem vocem, dilutum aqua, sorbitione confestim expedit: uvam illitum cum melle reprimit: anginis ex aqua mulsa utilissime gargarizatur. Vescentes laetiore colore mangonizat: tussi commode in sorbili ovo datur, et pleuriticis in sorbitionibus: in fellis suffusione, et aqua inter cutem, cum aridis ficis. Horrores discutit cum vino, pipere, et thure potum. nervorum contractionibus, opisthotonicisque datur oboli pondere devorandum. haerentes gulae hirudines, gargarizatum cum aceto decutit. Ad lac intus coagulatum bibitur: comitialibus ex aceto mulso proficit: menses ciet, cum pipere, et myrrha potum: coeliacos adiuvat, in acino uvae sumptum: cum lixivio autem potui datum, repente convulsis, ruptisque prodest. ad potiones resolvitur amygdalis amaris, aut ruta, aut calido pane. Foliorum succo eadem praestantur, sed multo inefficacius. Cum aceto mulso manditur, ad expediendam arteriam, maxime cum vox retunditur. Eo cum lactucis utuntur, exitque in vicem erucae. Fertur et altera magudaris in Lybia nasci, radix laserpitio similis, sed minus crassa, acris, et fungosa, ex qua non profluit succus. Eiusdem cum laserpitio facultatis.

[Laserpitii consideratio.] MAURITANI Laserpitium Anuiden nominant. Laser vero, quae Laserpitii est lacryma, Assam appellant: quam in foetidam, et odorata dividunt. Id quod et ipse Dioscorides fecisse videtur, quod Cyrenaicum Laser suavissimo odore commendaverit; Medicum vero, ac Syriacum, quoniam virosum emittant odorem, omnino damnaverit. Quamobrem non plane improbanda videtur eorum opinio, qui concretum illum succum, quem officinae, et vulgus Belzoinum vocant, legitimum Laser volunt esse, cui Dioscorides blandissimum tribuit odorem. Assam vero foetidam Mauritanis vocatam, id tantum, quod ex Media, Syriaque defertur, quod Sagapeni instar foetidum deprehenditur. In quorum equidem sententiam non potui non ipse quoque deduci, quod viderim selectissimum Belzoinum admodum odoratum, subrubeum, pellucidum, gustui gratum, et quod aqua dilutum albescit. Assam vero foetidam virosi odoris, et sagapenum redolere compererim. Neque hac tantum ratione, sive experientia adducor, ut Belzoinum putem esse praestantissimam Laserpitii lacrymam; verum etiam eorum recentiorum testimonio, qui remotissimas peragrarunt regiones. Quippe Ludovicus ille Romanus, qui Aegyptum, Aethiopiam, utranque Arabiam, Syriam, Persidem, Indiamque tam intra, quam extra Gangem perlustravit, ubi mores enarrat cuiusdam Indiae urbis, quam suo idiomate Tanasari vocant, lib. VI. cap. IX. de Laserpitii lacryma in hunc modum disserit. Qui Tanasari inhabitant, cum comburunt defunctorum corpora, omnifariam odores in rogum coniiciunt, agallochum videlicet, et id genus arboris, cuius gummi elegantissimum illud unguentum gignit, quod vulgo Belzoi nuncupatur, Laserpitium eruditiores ab arbore Laseris dicunt, et item styracem, thus, corallium, sandalium, et id genus prope innumeras odoratas arbores. Et cap. XIIII. eiusdem libri: Bangellae, inquit, christiani nominis complusculos negotiatores ex urbe Sarnau, (ut referebant) oriundos offendimus. Qui illo veluti ad nundinas ferunt sericos pannos, odorataque ligna, agallochi videlicet, et Laseris. Ea haec est arbor, quae electissimum gummi illud gignit, doctioribus Laserpitium appellatum, vulgo autem Belzoi dicitur. Item libro eodem cap. XIX. Sumatrae insulae complura recolens: Ibi, ait, Laser arbor visitur, quae gummi gignit, cui Laserpitio nomen est, vulgo Belzoi dicitur. haec ille. Ex igitur tum rationibus, tum authoritatibus (etsi interpres ille, qui Ludovici historiam ex Italico in Latinum transtulit, contra Dioscoridis, et aliorum sententiam, arborem Laser, gummi vero Laserpitium perperam appellaverit, utpote qui fortasse stirpium historiae fuerit ignarus) recte concludi posse putaverim, nil aliud Belzoinum vocatum nobis referre, quam probatissimam Cyrenaici laserpitii lacrymam. Assam vero foetidam eam tantum, quae ex Media, Syriaque devehitur, grave virus redolens, ac etiam (ut Dioscorides refert) sagapeno adulteratam. Cuius rei illud certum indicium praebet, quod haec omnia ex Alexandria Aegypti, quo ex Libya, Media, Syriaque convehuntur, ad nos afferantur. [Quorundam error.] Caeterum non desunt, qui inter Assae genera dulcem etiam connumerent, Sed ii, meo quidem iudicio, hallucinantur: siquidem antiquorum nullus, quod sciam, Laser dulcedine praeditum esse, nec item Assam, posteritatis memoriae prodidit. Nisi forsitan ii pro dulci Assa odoratam Laser accipiant, quod id, teste Dioscoride, gustu suave percipiatur. Nemo tamen ab hallucinatione tueri poterit eos, qui dulcis Assae vice glycyrrhizae succum assumunt. Quo fit, ut horum opinio omnino sit explodenda. [Laserpitii historia ex Theophrasto.] Sed quoniam non iniucundam, quanvis longam, de Laserpitio historiam tradidit Theophrastus lib, VI. cap. III. de plantarum historia, ideo eius verba hic subiiciam. De Laserpitio, inquit, nunc indicandum est. Laserpitio radix multa, crassaque: caulis quantus ferulae, et crassitudine fere proximus: folium, quod maspetum vocant, apio simile est: semen latum, foliaceum, quale quod folium appellatur: caulis annuus, sicut ferulae. Ergo vere ineunte maspetum hoc exit, et pecus eo purgatur, pinguescitque vehementer, et carnes mirabilem in modum suaves redduntur. Posthac caulem edit hominum cibo idoneum omnibus modis, elixum, assumque. corpora eo quoque purgari ferunt, quadraginta diebus. Succus capitur duplex, alter ex caule, alter ex radice: qua de causa alterum scaparium, altero radicarium vocant. Radix nigro cortice tegitur, eumque detrahere solent. Sunt veluti certae mensurae caedendae radicis, quibus quantum conferre putetur ad futuram caesuram reservantes, reliquum abscindunt. Nec enim devie, neque plus constituto caedere licet: corrumpitur enim, putrescitque, si diu mansit. Praeparant id, conficiuntque in Pyraeeum portum advectum hoc modo. Cum in vasis coniecerint, farinamque admiscuerint, quatiunt longo spatio temporis: hinc etiam colorem capessit, et conditum iam incorruptum perdurat. Praeparatio, caesuraque ita se habet. Locum Aphricae amplum occupat, ampliorem, quam quatuor stadiorum millia in hortis Hesperidum ferunt. Sed maiorem partem colligi apud Syrtes. Peculiare huius culta fugere loca proditur. quamobrem, si colatur mitescatque solum, deviat,


	78 - Laserpitium