Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	62 - Spuma argenti

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

reconditur. Aliqui ter aceto, aut vino restinguentes, rursus urunt, et eadem prosecuti, reponunt. Lavatur ut cadmia. Ut argyritidi nominatae, aut, si desideretur, alteri candor detur, ea in partes magnitudine fabarum confracta, choenicis Atticae mensura, fictili novo superflua aqua, addito candidi tritici pari pondere, privatimque pugillo hordei, linteolo puro, raro, ansulis vasis alligato, coquitur, donec hordeum fractum dissiliat. deinde omnia in novum craterem oris ampli transfunduntur: triticum abiicitur, spuma argenti vehementer manibus affricando, infusa aqua lavatur, assiccataque in Thebaico mortario teritur, affusa fervente aqua, donec soluta fatiscat. Excolata aqua, iterum tota die teritur, et vesperi infusa calida aqua finitur: mane colis excernitur, alia infunditur, atque ter die excolatur. Id septem diebus fieri solet: postea additis ad singulas minas spumae argenti, quinis salis fossilis drachmis, infusaque calida aqua, ter die teritur, et addita aqua excolatur: cum inalbuerit, calida infusa, idem facito, dum nullam prorsus salsedinem resipiat. demum ardentissimo sole siccata, eiecto prius humore reconditur. Sin minus mina spumae argyritidis diligenter teritur, addito sale fossili trito, triplicato pondere, in fictile novum coniicitur, aqua infunditur, ita ut superemineat: movetur quotidie mane et vesperi, aquaque superinfunditur, priore nequaquam effusa. hoc fit triginta diebus: nanque nisi moveatur, crassescit usque ad duritiem testae. Post haec effusa leniter muria, in Thebaico mortario spuma argenti teritur, coniectaque in fictile aquam continens, manibus diligenter agitatur, mutata subinde aqua, donec nullum salsuginis indicium praebeat. deinde quod ex argenti spuma candidum apparet, in vas aliud transfertur, et redactum in pastillos, plumbea pyxide conditur. Alii spumam argenti in fabarum magnitudines confractam, in ventre suillo crudo ex aqua coquunt, dum viscus eliquescens contabescat, exemptaque cum sale pari terunt, et ut supra dictum est lavant. Sunt qui salis libram unam, et spumae argenti tantundem, in sole terant, aqua continue mutata, dum candor ei detur. Alia ratio. Sumito quantam vis argenti spumam: ubi lana candida involueris, fictili novo indita aqua, cum pugillo fabarum recentium, repurgatarumque decoquito: cumque fabae disruptae dehiscent, lanaque non denigretur, exemptam argenti spumam, et altera lana involutam, iterum coquito, cyathum aquae, et parem fabarum modum adiiciens. eadem tertio, quae supra, facito: in summa tantisper, dum lana iam non inficiatur. Insuper transfundens in mortarium, ad singulas salis fossitii libras, adiicito octogenas spumae argenti drachmas Atticas, et terito: iterum terito, donec satis candoris contraxisse videatur. Ita autem fundens eam ex alto in fictile oris ampli, adiecta largiore aqua, ubi considere desierit, colato: tum novam superadiiciens aquam, manibus probe versatam, sinito ut considat, ac rursus per colum traiicito. Alternis eadem prosequere, dum pura aqua, dulcisque effluat, et nullam salsedinem prae se ferat. Postremo in fictile novum translatam, colato sensim omni humore, soli quadraginta diebus sub Caniculae sydus exponito, et siccata utitor. Elotam autem constat ad oculorum collyria prodesse, et ad cicatricum foeditates tollendas, ad rugosas facies, et cicatricosas, laceratasque, et macularum plenas.

[Spumae argenti consider.] FIT PLERUNQUE Argenti spuma, quam Graeci lithargyrum vocant, ea inquam, cuius hodie apud seplasiarios est usus, in metallorum fornacibus, ubi repurgatur argentum, e plumbo argenti recrementis admisto. Siquidem cum artifices argenti massam a sua vena defluxam a commistis metallis, nempe plumbo, aereque repurgare volunt, in alveum e cinere suo more paratum, plumbi multum coniiciunt, adeo ut vi subditi ignis colliquatum, balnei speciem referat. In hoc demum argentum repurgandum immittunt, quod plerunque (ut diximus) aut plumbum, aut aes habet admistum. Dum autem haec perficiuntur, visitur plumbum in liquescentium metallorum superficie, ignium vi follium flatu continue excitata, olei modo supernatans. quod tandem postquam aes, aut plumbum, quod prius argento fuerat admistum, in se contraxit, eorundem follium flatu ad cinerei alvi oras pedetentim expellitur. Hoc cum vident artifices, alveum in latus secant, labique sinunt in humum: sitque hoc modo lithargyrus, coctionis diuturnitate, et metallorum aliorum mistione, ea forma concepta. Huic, postquam refrixit, quandoque aureus, quandoque argenteus emicat splendor. Quo factum est, ut hunc argenteum, illum aureum passim seplasiariis ac medicis dicatur, omnino existimantes, alterum ex auro, alterum ex argento conflari. Caeterum coloris huiusce varietatem lithargyrus haudquaquam ex auri, vel argenti spuma contrahit, sed quod plus, minusve aerei vaporis ab argento detracti, intra se receperit. Siquidem (ut ego pluries experientia comperi, et ipsi quoque testantur artifices) argentum depurandum si plurimum fulvi aeris contineat, huius et plumbi mistione, lithargyrus aureus redditur: sin minus, argenteus efficitur. Quare nobis affirmare licebit, nil aliud esse lithargyrum, quam plumbum aeris vel argenti vaporibus commistum. Non itaque temere prodidit Dioscorides fieri argenti spumam aut ex arena, quam molybditin vocant, aut ex argento, aut ex plumbo. Cui subscribit Plinius libro XXX. cap. VI. [Lithargyri vires ex Gal.] Meminit argenti spumae Galenus libro IX. simplicium medicamentorum, sic de eius viribus scribens. Lithargyrus desiccat quidem, velut alia omnia metallica, lapidea, terrenaque medicamenta, verum omnium id efficit moderatissime: et secundum alias tum qualitates, tum facultates, quodammodo in medio est, neque manifeste excalfaciens, neque refrigerans: modica tamen adstringendi, abstergendique facultas ei inest. quamobrem inferior est et sarcoticis medicamentis, quae mediocriter extergentia ostendimus, et contrahentibus, atque adstyringentibus. Caeterum ad intertrigines femorum utilis medela est: quandoquidem


	62 - Spuma argenti