Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	44 - Scorpio ~ 45 - Pastinaca marina, Scorpio et Draco marini

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

Praeter opinionem autem facit elaphoboscus, tum viridis comesta, tum sicca pota. Cochleam item hortulanam maxime accipito, eamque una cum operimento tritam, plagae imponito, et confestim sedabis dolorem. Idem etiam vermes terreni facere dicuntur. Prodest praeterea fluviatilis cancer tritus, addito lasere, in vino potus. Confert verbenaca recta, aut viridis cataplasmatis modo imposita, aut sicca in pulverem pota. Conducit etiamnum pulvis ex aequalibus partibus cumini, melanthii, et viticis seminis confectus, et drachmae pondere ex vino potus. Datur et pastinacae semen, quin et ponticae nuces: quippe hae non modo in cibum sumptae; sed in cingulo quoque gestatae, gestantem ab omni scorpionum ictu tutum reddunt. haec ex Aetio. Commune et vulgare remedium est plagam perungere ipsorum scorpionum oleo. Proinde oleum nostrum de scorpionibus, cuius antea saepenumero mentionem fecimus, hac in curatione maximopere conveniet. [Remedia alia ex Diosc.] Scorpionum ictibus Dioscorides praeter ea medicamenta, quorum hoc capite meminit, haec quoque sparsim in superioribus libris mederi tradidit: nempe amomum melle subactum, fluviatiles cochleas, mullum piscem recentem, smaridem muria asservatum, divulsas lacertas, domesticos mures concisos, tritici farinam vino aut aceto subactam, sonchi et intubi succum, ocimum polentae admistum, amaracum ex sale et aceto, hieracium, laserpitii lacrymam, melissophyllum, chamaepityn: verbasci illius folia, quod tantum aureum florem gerit, leucoii aurei semen: et polemoniae radicem, cui tantam vim contra scorpiones inesse quidam tradunt, ut iis ab his non feriantur, qui eam gestaverint: quos, si forte percussi fuerint, nihil tamen molesti passuros affirmant. Et haec omnia prosunt tantum vulneri illita. Quae vero pota, vel devorata auxilium praestant, eiusdem testimonio, haec erunt: fluviatiles cancri triti, et cum asinino lacte poti: asinorum et equorum, qui in pascuis degunt, fimum liquatum in vino, et potum: oxylapathi, et oxalidis semen ex vino aut ex aqua potum, agrestis lactuca: abrotoni hortensis, pastinacae, hyacinthi, et urticae semen: quin et olusatrum, et heliotropium, et cardamomum, et myrrha, et myrti baccarum vinum. E quibus omnibus cum plura possint confici antidota, pro varia medicorum intentione, non operaepretium puto, nos hac in re longiorem moram ducere, ut quae potius peritissimi cuiusque iudicio sit relinquenda.

Cap. XLV
Τρυγών θαλάσσια, σκορπίος καὶ δράκων θαλάσσιοι
PASTINACA MARINA, SCORPIO ET DRACO MARINI

SI MARINA pastinaca percussit, protinus accidunt molesti dolores, assiduae convulsiones, lassitudo, et imbecillitas. mens percussis labat, postea obmutescunt: oculi caligant. Percussus autem locus in ambitu cum vicinis partibus denigratur, et ita obstupescit, ut tangentem non sentiat. hunc si quis premat, atra sanies, crassa, et male olens excernitur. Ei qui marina pastinaca icitur, omnia, quae de viperarum morsu paulo post referemus, simili modo conveniunt. Peculiariter autem ictus a marino scorpione, et dracone inferuntur, qui molestos cruciatus cient: interdum autem, sed raro, nomas excitant. Quibus absinthii, salviae, aut sulphuris ex aceto triti potio subvenit. Ipsi etiam dissecti, vulneribusque impositi, sui cuiusque ictus remedio sunt.

[Pastinacae marinae ictus signa.] QUI a marina Pastinaca percussi sunt (ut testatum reliquit Aetius) his vulneris locus manifeste apparet. Sequitur autem dolor pertinax, et totius corporis stupor. Acutum enim, et firmum habet aculeum, quo vehementissima vi in altum impulso, nervi sauciantur. quapropter in aliquibus mors derepente totum convellens corpus comitatur. Narrant quidam, quod si quis caudam pastinacae, quae ictum intulit, auferat, et in arborem maxime quercum, suspendat ac figat, ipsam quidem arborem arescere, aegrum autem sanari, atque id iuxta contrariae affectionis, et remedii rationem contingere. Id quod etiam asserit Nicander in theriacis, his plane verbis. Trygonem, hoc est, pastinacam, itidem maleficum, mareque vastantem draconem arcere novi. Dolore autem sic hominem afficit trygon, cum oblongis sagenis defatigatum piscatorem aculeo suo ceciderit: vel etiam ramis arboribus infixus fuerit, nam tum arbor ea fit obscurior, ignobiliorque. Siquidem ab huius morsu, ceu solis aestu, eius et radices perditae una cum foliis flaccidae redduntur, et arescunt: homini vero caro putredine imminuitur. haec Nicander. [Pastinacae ictus remedia.] Caeterum auxilium sentiunt percussi, ut Aetius inquit, ubi stupor, et refrigeratio totius corporis consequatur, ex calidis illitionibus, et consimilibus cataplasmatis. Proprie autem furfures aceto incocti, et pro cataplasmate impositi eis auxiliantur, et ipsum adeo acetum pro fotu affusum maxime prodest. Magis autem conveniunt eis attractoria, et quae tenuium partium sunt, ac calida. quo nimirum attractoriam facultatem venenum ex profundo attrahatur, et per calorem frigiditas mitigetur, et quae tenuium sunt partium, in altum proreptent. Ad hanc igitur rem in promptu habebis apta, sulphur vivum urina veteri subactum, marrubium, lauri folia, echium, radicem panacis, salviam, et similia. At vero si haec desiderentur, fermentum acidum cum liquida pice emollitum imponito: mirabiliter enim auxiliatur. Dato item lauri decoctum, aut succum Cyrenaicum cum myrrha magnitudine fabae, ac modico pipere terito, ac dato cum vino: aut silphium, aut laser ex vino: aut succi fici guttas quinque, cum tribus serpylli granis bibendas praebe. Haec Aetius adversus pastinacae marinae ictus auxilia reddidit. Ad quos praeterea commendatur salviae decoctum continue pluribus diebus potum: quin et scordium in pulverem tritum, et ex sui ipsius decocto potum, itemque verbenaca. Non tamen ob id praetermittenda est theriaca, aut Mithridatis antidotus, aut quinta nostra essentia, cuius iam saepe meminimus. Porro Nicander quoque nonnulla remedia protulit, quae haec sunt. Anchusae folia, quinquefolium, rubi flores, arctium, oxalis, lycopis, ordilum, chamaepitys, fagi cortex, agrestis pastinacae semen, terebinthi fructus, phycus marinus, adiantum, smyrnium, eryngium, libanotis, cachry, et utrunque papaver.


	44 - Scorpio ~ 45 - Pastinaca marina, Scorpio et Draco marini