Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	47 - Vipera

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

edere, vel tritum ex vino bibere. Facit autem ad id mirifice testudinis sanguis exiccatus, et cum sylvestri cumino potus. Utendum etiam omnibus communibus remediis, supra saepius relatis: quippe supervacaneum fuerit eadem tam saepe repetere. Maxime vero utendum est anchusae radice, et heliotropio cum vino. dandus et haematites lapis. Auxiliantur et raphani in cibo accepti, et deinde vomitu reiecti, exhibita statim a vomitu Andromachi theriaca. Post scarificationem, et gallinarum impositionem, vulnus ex trifolii bituminosi decocto calido, diu proluendum ac fovendum est: nam si pauco id tempore fiat, demorsi peius afficiuntur. Deinde porrum et panem cum sale illini convenit, aut allium cum aceto, aut ipsius exusti, aut fraxini cinerem, aut alium quemvis cum aceto, aut hastulae regiae, aut sycomori folia cum pane: aut lauri tenellis foliis, coctis et cum oleo tritis integatur locus, aut caprino stercore, priusquam claudatur. Caeterum, ut libro de theriaca ad Pisonem author est Galenus, non modo e viperarum morsibus retrahitur venenum apposito tantum, ut Aetius inquit, viperae capite; sed ipsa quoque vipera tota contusa, et vulneri imposita. Contra viperarum morsus mirifice medetur echii epotus succus, herbaque ipsa vulneri imposita, ut superius libro quarto prodidimus, illius Alcibii historiam referentes, a quo echium Alcibiadis cognomentum accepit. quandoque planta haec (ut ipse Dioscorides testatur) facultatibus adeo praestantibus insignitur, ut epota eius radix ex vino, non percussis modo a serpentibus opituletur; sed eos quoque qui antea biberint, feriri non patiatur. [Simplicia medicamenta ex Diosc.] Commendavit etiamnum adversus viperarum morsus Dioscorides sparsim in suis de medica materia libris, praeter ea quae hoc capite retulit, alia praestantissima simplicia medicamenta, partim exterius applicanda, partim bibenda, vel comedenda, quorum nonnulla hic subiiciam. Vulneri igitur exterius illita conferunt, iuniperi, et fraxini folia, tritici furfures ex rutae decocto incocta, ervi farina vino macerata, scilla ex aceto fervefacta, personatae, ebuli, et sambuci radices in vino elixatae, sarmentitius cinis aceto subactus, aliaque complura, quae brevitati studentes nunc silentio involvimus. Pota vero prosunt cassia odorata, costum, myricae semen, pistacia, cervi genitale exiccatum, tritum et potum, chondrilla, anagallidis succus, ferulae medulla, aparine, rubiae radicis, et terrestris tribuli succus: auxiliatur etiam bryoniae radix. Admirandos insuper praebet effectus radix illa, quam Goritienses ab auxiliari eius vi Serpentinam vocant, cuius historiam, pariterque usus rationem superius libro secundo tradidimus. Verum praeter haec praesentaneo remedio sanat nostra quinta essentia, cochlearis mensura pluries eodem die pota: item oleum nostrum de scorpionibus, de quo etiam saepius dictum est, ea ratione inunctum, quam superius ipsius conficiendi modum describentes retulimus. [Ammoditae historia, et venefica vis.] In Viperarum quoque genere ea nimirum immanis fera recenseri potest, quam AMMODITEN vocant, cuius etsi nusquam, quod extet, meminerit Dioscorides; minime tamen silentio praetereundum est, quin haec eiusque veneni remedia describantur. Siquidem Ammoditae, meo iudicio, in pluribus Italiae et Illyriae locis reperiuntur, praesertim in Goritiensi comitatu, et Iapidiae montibus. Est enim fera haec viperae omnino similis, praeterquam quod capite sit ampliore, et maxillis latioribus, quodque ultimo rostro superiori parte eminentiam quandam habeat, acutae verrucae similem. Unde circunforanei, qui serpentes eorumque veneni remedia profitentur, hanc feram vulgo appellant Aspido del corno, hoc est, Aspidem cornutum. Neque sane ineptum illi nomen indiderunt: nanque non minori cum velocitate interficit, quam aspis. Scimus enim quosdam ab his inopinate demorsos, tribus tantum horis morte occubuisse. Proinde scite libro XIII. cap. XXV. de eo ita scriptum reliquit Aetius. Ammodites magnitudine quidem cubitalis est (maior enim non pingitur, neque scribitur) colore vero arenosus, per corpus autem maculis nigris insignitus: caudam habet praeduram, superne discissam. A quibusdam vero Cenchrias, hoc est miliaris, ob caudae instar milii duritiem, appellatus est. Latiores autem maxillas, quam vipera habet, cumque in multis, alias ei similis sit, colore magis discerni potest. vipera enim subflava est. [Ammoditae morsus signa, et curatio.] Caeterum ab Ammodite percussos festina ut plurimum mors sequitur. qui vero tam brevi non pereunt, his sanguis e vulnere manat, et vulnus intumescit: sed paulo post sanies effertur, sequiturque capitis gravitas, et animi deliquium. Qui vero optime dispositi sunt, et robusti, in triduo intereunt: quanquam reperti sunt, qui in septimum usque diem durarint. Celerius vero mors advenit his, qui a foemina sauciantur. Auxilium porro et ii ferunt, primum quidem a communibus remediis, utpote ab adfixis cucurbitulis, circunciso prius per ambitum vulneris loco, et superioribus partibus arctissimis vinculis constrictis: quin abscissa, dilatataque statim scalpello plaga. Proprie autem eis auxiliatur mentha ex aqua mulsa pota, castorium, cassia, et artemisiae succus cum aqua. Danda etiam in potu theriace, necnon vulneri eadem illinenda. Utendum et emplastris attractoriis, et subinde cataplasmata, quae ad nomas sive ulcera serpentia conducunt, imponenda. [Sepis ferae consideratio.] Viperae praeterea similis, ut quidam tradunt, ea etiam fera fuerit, quam SEPA nominant, cuius historiam superius libro secundo retulimus. quanquam inibi Dioscorides Sepem lacertae generi assignavit, unde et eam lacertam Chalcidicam a quibusdam vocari tradidit. Itaque cum varia sit apud authores Sepis historia, facile adducor, ut credam, Sepa reperiri non modo in lacertarum; sed etiam in mortiferarum serpentium, et viperarum genere. Quod sane videtur asserere Nicander in theriacis suis. Siquidem cum inquit primo, Praeterea nivalis, et asper admodum mons Othrys rubentes bestias profert, cavaque vallis, et salebrosae rupes, nemorosumque promontorium, ubi sitibundis ingreditur Seps, colore nunquam uno visus, etc. haud dubie ostendit serpentem, immanemque feram se repraesentare, non autem lacertam. Cum vero secundo ait, Sepem item corpore demisso, exiguis haud dissimilem lacertis, declinabis, nulli dubium est, quin eam descripserit, quam Chalcidicam lacertam vocant. Nicandro subscribit Dioscorides, quippe qui etsi libro secundo ea ratione Sepa statim post lacertas reddiderit, quod lacertis corpore, et forma sit similis; attamen libro quinto, Sepa viperarum generi adscripsit, ubi de aceti mulsi viribus disserens, inquit. Aetius tamen eius Sepis tantum meminit, quae inter mortiferos serpentes vel viperae genera recensetur, his verbis. Serpens, qui Seps appellatur, longitudine quidem duorum cubitorum reperitur: ex crasso autem in tenuem abit: recta vero ac tarde proserpit. Caput habet latum, os acutum: universum autem


	47 - Vipera