Lessico
Leonhart Fuchs
incisione
di Theodor de Bry (1528-1598)
da Bibliotheca chalcographica di Jean-Jacques Boissard - 1669
Botanico e medico tedesco (Wemding, Baviera, 1501 - Tubinga 1566). Dotato di
intelligenza brillante, tanto da frequentare l’Università di Erfurt a 13
anni. Studia e insegna arte e medicina a Ingolstadt, approfondisce le
conoscenze naturalistiche e botaniche con la consultazione dei lavori dei suoi
contemporanei Bock
e
Gessner.
I suoi studi sulle piante medicinali sono particolarmente interessanti per l’analisi della nomenclatura delle piante derivata dagli autori classici. Egli si rende conto delle scarse conoscenze dei medici nel campo della botanica terapeutica e prepara un erbario che ha il più gran numero di specie fino allora descritte, con illustrazioni molto più precise rispetto a quelle del contemporaneo Otto Brunfels.
Dal punto di vista fitografico è quindi estremamente interessante perché la descrizione è realistica, mentre non è importante nella storia della classificazione perché la presentazione avviene sempre in ordine alfabetico. La sua opera principale, De Historia Stirpium (1542), con fedeli riproduzioni di centinaia di specie, sarà tradotta in tedesco e francese. Altre opere: Herbarium ac stirpium istoria (1544), Plantarum effigies (1552).
Nel 1703
il missionario e botanico Charles Plumier
(1646-1704)
gli dedicò il genere Fuchsia
Fuchsia
a destra - Gesneria a sinistra
Charles Plumier - Plantarum Americanarum - 1755
Leonhart
Fuchs
Primi
de stirpium historia commentariorum tomi vivae imagines
Basileae
-
1545
Melchior Adam
Vitae Germanorum medicorum: qui seculo superiori, et quod excurrit, claruerunt
congestae
et ad annum usque mdcxx deductae
a Melchiore Adamo.
Haidelbergae, Impensis heredum Ionae Rosae,
Excudit Iohannes Georgius Geyder, Acad. Typogr. anno mdcxx.
Leonhardus Fuchsius.
Wembdinga, quod Rhetiae est oppidum, pulcherrimo loco situm, in ditione ducum Bavatiae, natus est Leonhardus Fuchsius, anno salutis humanae, millesimo, quingentesimo primo. Patrem habuit Ioannem, ex patre consulari cognomine prognatum: matrem vero Annam, e Dentenorum, consulari itidem familia, oriundam. Uterque parens fuit virtutis, pietatis ac religionis amans; inprimis mater, probatis moribus ac prudentia supra sexum fuit commendata. Et quoniam similes sui filios parentes boni volunt: filium etiam ipsi a teneris ad optima quaeque institui cupiebant. Vere enim Philosophus; [Gap desc: Greek words]: non parum refert, hoc aut illo modo statim a pueris assuefieri: sed plurimum: imo vero in hoc sita est omnis vis. Itaque cum primum infantiae auni praeteriissent: et adventare pueriria inciperet: mater honestissima mulier, ad literarum magistros filium deduxit. Pater enim mortuus est, cam aunum filius ageret quintum. Primum autem studiorum rudimentum in patria fecit: illis temporibus quibus inauspicati admodum labores fuerunt discentium. Gum enim illi, qui aetatem puerilem informabant, in docendo rationem foedam, varietate vagam, obscuritate difficilem sequerentur: fiebat, ut pueritia, docta, erudita, et eleganti institutione careret. In illa tamen conturbata docendi ratione, regularumque et praeceptionum multitudine vasta; eiusmodi ingenii acumen in puero elucebat: ut magnam de se spem praeberet omnibus.
Paulo post literarum studia aliquo modo a barbaris magistris et informatione soeda, vindicari caeperunt. Itaque cum literarum ludus [Note: Alii Heilsbrunn.] Hailbrunnensis prae ceteris celebraretur: eique praeeslet vir bonus, bonarum artium magister, Conradus no mine: ad pleniorem ingenii cultum, cura matris ac propinquo rum, annoaetatis decimo missus est Hailbrunnam, civitatem Im perii. Habebatur is magister, pro illorum remporum conditione, doctus: et certe eius in tegritatem, et in docenda iuventute assiduitatem et fidem, multi praedicabant. Hic in ceteris auctoribus, quos explicabat, Terentii, optimi Latini linguae auctoris, comoedias, et Horatii odas in schola sua est interpretatus. Eo in loco ita se gessit Fuch sius: ut et magister ingenium eius laudaret; et alii mirarentur.
Annum versatus in schola Hailbrunnensi, Erphordiam Thuringiae metropolin amplissimam est missus: atque in ludo, qui a D. Maria virgine nomen habebat, quod literarum studia in eo florerent, dicendi artes et varia poetarum genera, magna diligentia et fructu audivit. Sub hac disciplina cum annum et sex menses mansislet: ita ingenium suum et diligentiam omnibus approbavit: ut dignum iudicarent, qui ad praestantiores magistros mitteretur. In hoc enim primo studiorum cursu, initio statim egregia quaedam indoles in eo apparuit: acumen in percipiendo praeclarum: ardor in discendo talis: ut omnibus singularis et eximiae virtutis et doctrinae spem afferret.
In publicam itaque eiusdem civitatis scholam, Academiam vocamus, se contuliit in qua exiguo tempore tantum in literis et pietate profecit ut Baccalaurous (quo nomine honorum initia in Acad emiis appellantur) creatus eam de se opinionem excitarit; aliis quoque docendis idoneum esse.
Quare in patriam post sesquiannum reversus: de consilio amicorum et cognatorum ludum aperuit. Quod munus Fuebsio ideo demamdabatur: ut studiis suis patriae serviret: sibi vero nomen comparatet. Ac certe magna fide, diligentia, assiduitate, auditorumque fructu, in patria officio suo annum cum dimidio est functus.
Ceterum cum studium discendi ardens, et ambitio honesta, subinde animum eius exstimularet: et ad maiores digaitatis grad contendendum sibi iudicaret (ad maiora enim natum fuisse eventus docuit) Ingolstadium, ad ampliorem ingenii cultum capiendum, est profectus, anno salutis humanae supra millesimum, quingentesimum decimo nono: quo anno Carolus Austriae princeps, et Hispaniarum Rex, Romanorum imperator est electus, annos undeviginti natus: mensis Iunii die vigesimo octavo: quo die, ut volunt, Alexander magnus e vita discessit Babylone, anno aetatis iregesimo secundo, ante Christum natum, trecentesimo, vigesimo tertio. Illo tempore totum se artium et Philosophiae studiis addixit: cum florerent tunc Ingolstadii prae ceteris Ioan. Capnio: qui, quod vir bonus, pius et trium principalium linguarum, Latinae, Graecae et Hebraicae peritissimus esset: a monachis et horum propugnatoribus gravissime vexabatur: itemque Iacob. Ceporinus, tribus etiam linguis vir eximie doctus. Hos prae ceteris audiebat, observabat, colebatitum quod magnum horum nomem in viris doctis essetitum quia intelligeret, eos recte deliterarum studiis iudicare. Saepe hi de conturbata et foeda multorum docemdi via dicere: errores longe lateque diffusos exponere et iugulare: ruinam divini cultus demonstrare: temporum morumque vitia indicare: saepe optare et monere; ut scholae et ecclesiae recte constituerentur et emendarentur. Horum consilio et auctoritate permotus: ad Latinam linguam et Philosophiae studia literas Graecas, Fabium et Ciceronem imitatus, adiunxit. Volunt enim praestantissimi auctores, utriusque linguae cognitionem esse coniungendam. In his omnibus tantos brevi progressus fecit: ut magistri liberalium artium titulum atque insignia fuerit adeptus. Factum hoc decimo septimo die Ianuarii, anno salutis humanae supra millesimum, quingentesimum, vigesimo primo: quo Lincii Ferdinandus Austriae princeps, Ludovici Ungariae regis sororem, Annam duxit in matrimonium et Solimannus Turcarum Imperator Belgradum (olim Taururum, hodie Alba Graeca vocatur) Ungariae propugnaculum cepit.
Hisee temporibus clarissimus Theologorum Martinus Lutherus, excitatus contionibus Pontificiorum declamatorum, cum scribere incepisset: religio ad veritatem est revocata. Fuchsius, quoniam optimum et salutare studiorum atque doctrinae genus id esse iudicabat; quod suam industriam et progressus ad religionem et pietatem aggregaret: Lutheri etiam libros legere voluit. Ex his cum cegnovisset: non quibuslibet hominum doctrinis habendam esse fidem: sed omnia expendi oportere: praeterque eam doctrinam, quae sit a Prophetis et Apostolis relicta, non esse recipiendam aliam: Pontisicum praestigtas animadvertere, et odisse, et mature amore veritatis et reflorescentis doctrinae flagrare caepit: cuius ret postea documenta dedit praeclara.
Factus ergo bonarum artium magister, medendi arti perdiscen dae operam dedit, cuius Doctoribus et Professoribus diligentem assiduumque auditorem atque discipulum se praebuit: ita tamen. ut Graecarum literarum studia, a quibus medicinam originem desumpsisse non ignorabat, coleret semper et amplecteretur. In hoc stu dio tantum brevi tempore consecutus est: ut et hauc linguam optime calleret: et ne interpretes sequeretur, scriptores Grecos ipse legeret, ut sua lingua ipsos loquemptes quasi audiret. Hac diligentia, hoc instituto, atque assiduitate, magnam doctrinae paucis annis sibi copiam comparavit: quam quottidiano labore, exercitatione atque constantia ita auxit: ut sollenni more honores, quos Doctorios vocant, anno saeculi decimi quinti, vigesimo quarto, calendis Martii, sit consecutus. Atque ita brevi, per omnes scholasticorum honorum gradus adscendendo, omnibus est ornatus: et ita ornatus; ut non inane nomen haberet; sed doctrinam praeclaram, eruditionem excellentem laboriosissimo literarum studio comparatam.
Porro cum magni ingenii excellemptisque animi sit, studia sua ad utilitates publicas, et salntem hominum referre: Fuchsius, ut et ipse multos iuvaret, Monacum, Bavaritae ditionis oppidum, commigravit: ubi maxima cum dexteritate, et multorum salute, artem medendi sactitavit Hoc tempore de uxore ducemda, quae rei familiaris curam gereret, deliberare caepit. Etsi eni.n. ita inde ab adolescemptulo vixisset: ut liber ab omni cupiditate et libidine semper esset visus: nec de eius tem perantia et continentia boni viri dubitarent: tamen cum vitam caelibem gravibus de causis improbaret: amicorum consilio primam uxorem Annam Fridpergeram duxit: puellam virginem honestissimam, natam honesto loco, bene educatam, cum qua in matrimonio castissimo annis multis coniunctissime vixit: et utriusque sexus liberos suscepit decem, filios quatuor, et sex filias.
Paulo post Monaco relicto, rursus Ingolstadium se contulit: et quia cupidissim us literarum erat: et quia eius opera ad docendam medemdi artem expetebatur. Venit Ingolstadium anno salutis nostrae 1526. die 23. mempsis Maii. Hoc suscepto munere; cum biennium Ingolstadii docuisset summa cum fide ac diligentia: ab illustriss. principe Georgio Marchione, ad exercemdam medicinam, honorifico salario Onoltzbachium accersitus fuit: anno millesimo, quingentesimo. vigesimo octavo. die decimo octavo Maii. Usus est multum eius opera et consilio, motus fama viri, et re ipsa confirmatus, is, de quo dicimus, Marchio. In curando enim eam diligentiam et industriam adhibuit semper: ut Deo fortunante iuvaret plurimos. Non possumus silentio hoc loco praeterire, quod memorabile videtur: ex quo eius in curando industria apparebit. Anno salutis humanae supra millesimum, quingentesimum, vigesimo nono, quo Turci Viennam Austriae obsederunt: novum genus morbi Germaniam invasit. Homines enim sudore pestifero affecti, intra vigesimam quartam hotam, aut ex hac vita demigrabant: aut, si vitus exsudassent, valetudinem pristinam paulatim recuperabant. Ea grassante lue, quia remedium multis eratincognitum, multa perierunt milia. Tum medicus hic noster, Dei aeterni propitio favore, pro sua sollertia, vitam multorum conservavit. Ex quo non tantum favorem et amorem multorum; sed laudem quoque et admirationem a praestantissimis ea in facultate viris est adeptus. Morbus ille vulgo dicebatur sudor Anglicus. Nam Henrici septimi, Britanniae [Note: An. 1496.] Regis tempore, cadem lues Insulam illam invaserat, atque inde in alias sese diffuderat regiones. Ita autem eo in loco medicinam exercebat: ut literarum studia intermitteret numquam. Cum enim laboribus suis non solum principi, et praesentibus prodesse vellet: verum etiam alios iuvare cuperet: medicinam scriptis multis in lucem emissis, tunc illustrare coepit. Exstant eius lucubrationes utilissimae, annis illis quinque, quibus Onoltzbachii cum Marchione fuit, ab eo scriptae; quae valde probantur doctis. Sunt autem haec, dum Onoltzbachii fuit, ab eo scripta:
Compendiaria ac succincta admodum in medendi artem [Gap desc: Greek word] sive introductio.
Liber sextus epidemiorum Hippocratis e Graeco in Latinum translatus, cum commentariis luculentissimis.
Apologia adversus Hieremiam Triverium Brachelium, medicum Lovaniensem; qua monstratur, quod in viscerum inflammationibus; pleuritide praesertim, sanguis e directo laborantis lateris mitti debeat.
Paradoxorum Medicinae libti tres, in quibus multa a nemine hactenus prodita, Arabum aetatisque nostrae Medicorum errata confutantur: et obiter Sebastiano Montuo medico Rivoriensi respondetur.
Sub idem tempus gubernatio Academiae Ingolstadiensis el. Iureconsulto Leonhardo Eccio a Guilelmo Bavariae duce, commissa fuit. Is, quod Fuchsium medicinae peritissimum iam ante cognovisset, effecit: ut iterum ad docendam medicinam vocaretur.
Factum hoc est anno supra millesimum, quingentesimum, trigesimo tertio Sed eo cum venisset; quod missatum nundinationes improbaret: et Evangelii doctrinam sanam, quam ex Evangelicorum scriptis didicerat, et in qua Onoltzbachii consirmatus suerat, maxima constantia prositeretur: cenam integram vel, ut loquuntur, sub utraque specie, omnibus communicandam iudicaret: docendi munere fungi non potuit. Etsi enim illis, qui Ingolstadii tum erant, hominis excellens eruditio cognita, isque ea institutus disciplina erat: ut bonorum animos iam ante sibi con ciliasset: habuit tamen prope omnes, quod humana potentia et pontific a tyrannide nirerentur et magnopere confiderent, importunos: praeter Leonhardum Eccium Iureconsultum, qui eum defendebat: tum quia viri doctrinam norat: tum quia iniustissimam causam inimicitiarum, vel potius odii, esse animadverteret. Nihil enim aliud ipsos ad malevolentiam provocarat: quam quod firmus et immotus in doctrina Evangelii pura defendenda persisteret: eos summo studio et diligentia ad eandem hortaretur: ad correctionem vitae morumque commoveret. Saluberrimum consilium hoc fuit. Sed plus apud eos superstitio et cupiditas ad odium valuit: quam ad amorem et observantiam, tanti viri eruditio et doctrina Itaque cum turbulentis consiliis oppugnare optimum virum non cessarent: et seditiosis clamoribus rem agerent: fuchsius mendacio atque adulationi, libertatem et veritatem magno etiam suo periculo anteposuit. Eodem ergo anno, quo redierat iterum discessit Augusti mensis die nono. Prima namque viri boni laus est, vel mortem pro religione, si necessitas postulet, oppetere: proxima, excedere iis locis, in quibus sine impietate consistere non licet, et emendatio vitiosae disciplinae atque doctrinae praefracte recusatur.
Ingolstadio cum discessisset, Onoltzbachium iterum a Marchione vocatus, se contulit. Unde quod oppido pestilentiae malum esset infestum, mox Culmbachium, cum Friderico Marchione seniore, patre Georgii, reliquaque Marchionum familia, cum suis se conferre coactus fuit. Ibi ultra annum commoratus, rediit Onoltzbachium, anno supra millesimum, quingentesimum trigesimo quarto: quo rex Persarum, quem Sophum vocant, duplici clade Tureos in oriente affecit.
Sub hoc ipsum fere tempus illustrissimus princeps Ulricus, dux Wirtembergicus, recuperata ditione sua, Pontificiam superstitionem repudiare et abolere, et ecclesias iuxta verbi divini praescriptum constituere caepit. Ac quoniam cognoverat, veram religionem miris subinde artibus et machinis adversariorum oppugnari: qua sapientia fuit, facile vidit: nisi ditioni suae praecaveret: paulatim defuturos non Thcologos modo, sed Iureconsultos, Medicos, ceterarumque disciplinarum Professores; quae hominum genera semper necessaria sunt Rebus pub. Itaque ut aliquod esset remedium contra mala, quae impendere videbantur: accersitis viris doctissimis, et conductis honestis stipendiis Academiam Tubingensem, ornavit. Ibi tum cum Fuchsii virtus et doctrina excellens publica fama commendaretur: optimus princeps eius quoque operam liberali salario conduxit: et suae Aeademiae adiunxit: semper eum benignissime complexus; ut et patris vestigiis silius princeps Christophorus, insistens: qui propter doctrinam, multarum rerum experientiam, iudicandi prudentiam, virum dilexit magnique fecit; neque solum in primis medicis habuit; sed eius etiam salarium adauxit.
Cum Tubingam venisset Fuchsius, Augusti die decimo tertio: anno salutis nostrae millesimo, quingentesimo, trigesimo quinto; et munus suum in schola suscepisset: celeriter consecutus est multorum admirationem: cepitque Academia illa frequentari ita, ut cum maxime.
Eo igitur loco dum et medicinam docendo et faciendo, atque maglstratum Academicum prudenter subeundo, ingenium et natutam suam in annum sexagesimum quintum usque studiose ac vehementer exercet: tandem valetudo eius insirmior, et natura imbecillior esse cepit. Quapropter ubi in morbum gravissimum et pericalosissimum incidit: facile is naturae vim, vigiliis, curis et laboribus anteactae vitae exhaustam, superavit. Ac licet amici initio bene sperarent: ipse tamen certis ex argumentis morbum eum finem vitae caducae, sibi allaturum praesagiebar. Nec tamen propterea mortis ei metus iniectus est ullus: quin potius pro innata religiosa fortitudine, aequissimo se animo ex haec vita discessurum, intrepide affirmabat. Toto autem morbi tempore, vigiliarum somnique nec die, nec nocte discriminata tempora habere potuit; fuitque ei in somnia permolesta. Nam quotiescumque somnus cum amplecti cepit: levissime excitabatur: et quoties excitabatur; se et spiritum suum DEO conditori, cum seria numinis invocatione, commendabat. Sermones supremi responderunt superiori vitae, pleni nempe fidei, pietatis et constantiae Memorabile hoc in ipso fuit: quod quoties de DEO, de vita aeterna, de religione, cum amicis, officii causa invisentibus, etiam in gravissimo morbo contulit: sensa animi ita perspicue, pure pieque explicuit, nullo ut morbo teneri videretur. Invalescente igitur in dies invaletudine; tandem anno salutis sexagesimo sexto, supra millesimum, quingentesimum, decimo Maii, intra septimam et ostavam antemetidianam, miserias huius vitae cum beatitate sempiterna commutavit, in amplexu uxoris et [Note: Quorum unus Frid. Phil et Med. D. Reip.] siliorum, cum invocatione eius, cui vitam omnem vixerat.
Corpus postridie ad [Note: In caemiterio suburbano.] eandem est datum sepulturam; ad quam ipse priorem coniugem dederat. Merellus dixisse fertur: improbe facere, proprium esse sceleratorum hominum: recte agire, si absit pariculum, aut utilitas etiam invitet, communs bonis cummalis: laudabiliter autem facere, quando cum facto honestopericulum, aut incommodum coniungitur peculiare esse bonis et fortibus viris.
Haec eadem laus vere Fuchsio tribui potest: qui non solum in pace et reip. tranquillitate; sed etiam in saevissimis tempestatibus, pietatis verae fuit studiosissimus, eamque palam animore est professus, et acerrime propugnavit. Nam cum liber ille, mercenaria quorundam opera consutus, vulgo Interim dictus; quodpraescriberet, quid interim dum concilii decreta publicarentur, servandum esset illis, qui doctrinam et ritus falsos emendassent, urgeretur passim minime clemempter; multique presertim ecclesiarum ministri, misere ac varie affligerentur ipse ut antea Ingolstadii, nullius periculi metu adduci potuit; ut deveritatis caelestis ac sacrae doctrinae studio vel tantillum remitteret. Gravitas in eo fuit tanta: ut nihil in verbis aut dictis eius leve, nihil ineptum, deprehenderetur. Temperantia idem constanti corporis robur et valetudinem integram, ultra annum sexagesimum sibi conservavit: cademque duce corporis eximiam formam exornavit. fuit enim, quod philosophi in bonis numerant, egregia et liberali corporis specie, ad dignitatem statura composita, cum apta atque venusta membrorum conformarione. Vox viro et philosopho digna, gravis, clara, plena. Motus corporis et incessus, neque languens, neque concitatus, neque insolens: sed plane talis, in quo ineptiarum nihil inesset.
In docendi munere fuit eius sedulitas, fides et diligentia singularis. Duabus autem maxime rebus, in docendo necessariis, veram consequebatur laudem, methodo, et sermonis perspicuitare. Itaque non tam ordine et modo, quem servabat, optimo: quam orationis elegantia animos auditorum auresque ita conciliabat: ut cum fastidio ipsum audirer nemo. Anatomen cadem in schola docuit et exercuit dexteritate summa. Partes enim corporis humani, partiumque singularum actiones et figuras ostendebat: omnium ossium et cartilaginum naruram, museulos, venas, arterias, nervos, et reliqua indicabat: oculisque subiciendo, quasi contrario ordine, quam quo factum est corpus resolvebat. Magni ergo faciebat elegantem medicum et anatomes illustratorem Andream Vesalium; quod ante illa tempora nemo exquisitius aut maiore industria partes humani corporis, et singularum actiones, situs, siguras, annotasset, atque ob oculos proposuisset. Vesalius contra non modo Fuchsium diligegebat; sed etiam, ut annis superiorem, colebat et observabat: id quod vel ex hac nartatiuncula pater.
Quando in praesidiis ducatus Wirtembergici Hispani erant: invisebant doct corum lectiones Fuensii publicas: et curatione eiusdem utebantur fideli. Accidit ergo ut quodam die carperet Fuchsius nescio quid in anatomicis Vesalii, auscultante peregrino quopiam. Lectione finita, is ad Fuchsium accedens: cur me, inquit comiter, repraehendabas? qua inrete laesi unquam? Tum Fuchsius: esne tu Vesasius? vides ipsum Vesalium, inquit alter. Hir inter eos grarulatio, amica collocutio, et ad convivium invitatio. Sed ad institutum redimus. Cum tanta fide et industria docendi munere suo loco fungereaur Fachsius; saepe ei pecasiones oblatae sunt, quibus ad quaestum et opes via patefiebar: ipse tamen numquam ab officio avocarise passus fuit. In aetate etiam ad semum vergente, cum Senatus permissu supersedere docend labore posset: munus suum numquam deseruit: quin cum ultimis aliquot mensibus, pet valetudinis infirmitatem, a publico abstineret: domisuae, quraudire volebant, in arte sua instiruebat et excolebat. Alias in biblior heca, et inter amicos suos, libros dico, semper vetsabatur: ac vetus illud tenendum putabat: ut temporis quam maximam haberet rationem
Neque solum in bibliotheca et inter libros tantus erat: sed et in publicis negotiis industria admirablii et gravitate spectata. Hac de causa gubernatio Tubingensis Academiae semestris, ci commissa fuit saepius Quod munus quoties suscepit, ita gessit: ut gravissimi ac sapientissimi magistratus auctoritatem tueretur. Cives Academicos, ut filios, paterno solebat amore complecti iniuria affectos, sublevare: bonos laudare: negligenres excitare: officium facientibus praesidio et auxilio esse contumaces, cuiuscumque tandem ordinis, territare minis, coercere poenis: adcoque omnes aequissima iuris moderatione in officio continere Hanc ob prudentiam et gravitatem, eius collegii, quod ab illustrissimo principe Ulrico institurum, a filio liberaliter locupleratum est; ut in eo egregiae indolis adolescentes educentur, qui ceciesiis aliquando praesint, eius, inquam rationes Fuchsio prae aliis sunt commissae. Ob eandem virtutem atque industriam, scholae Senatus et illius Contubernii, quod ab auctore Marttinianum dicitur, administrationem eidem commisit: cur ita praefuit; ut in ordinem redegerit omnes.
Virtutis itaque et doctrinae fama non solum in Germania nostta summis viris acprincipibus innotuit; sed etiam exteris et longinquis Nam a Tuscorum duce Cosmo Medice annuo sexcsnterum coronatorum stipendio in vitatus fuit: ut in Pisana schola medicinam publice docerer. Carolus etiam V. Augustus tantam huius viri doctrinam restimonio suo dignam iudicavit: et insignia atque nobilitatis otnamenta, non petenti, sed recusanti etiam, contulit. Fuit praeterea carus et gratus doctissrmis quibusque suae aetatis viris; et erit etiam imposterum, dum literae erunt.
Inter infinitas et quottidianas vigilias, lucubrationes et occupationes, valetudine usus est ita commoda; ut ante gravissimum morbum, quo exstinctum diximus, nuilum fere corporis dolorem unquam senserit. Et hane ad rem plurimum contulit uxoris Fridpergerae diligentia ac sollicitudo; quae more; suos ad mariti ingenium egregie norat accommodare. Erepta autem optima femina est ipsi iam seni, anno Christi sexagesimo tertio, supra millesimum, quingentesimum, mense Febr.
Postea, it ferentibus rei suae samiliaris rationibus, accedentibus et amicorum suasionibus, sequenti anno alteram duxit uxorem, honestam matronam, viduam pastoris in Salinis Suevicis.
Cum autem omne bonum sit [Gap desc: Greek word], bonique viri, prodesse quibus possit: nihil praeclarius existima vit Fuchsius, quam omne studium atque ingenium suum ad illam arrem conferre: quae omnibus salutaris, et usui mortalium maxime necessaria. Quate, ut autea Onolizbachii, ita et Tubingae edidit in lucem scripta plurima: quae eum de vita hominum praeclare meritum declarant. Sunt autem, Tubingae dum egit, ab eo foras data haec: Hippocratu epidemiorum liber sextus, recogaitus et auctus plurimis in locis.
Apologiae tres: quarum prima adversus Guilielmum Puteanum docet, aloen aperire ora venarum: altera adversus Sebastianum Montuum, nonnulla paradoxorum capita defendit: tertia in internis inflammationibus, pleuritide praeseitim, e directo partis affectae sanguinem mittendum esse ostendit.
Explicationum difficilium aliquot quasiionum et hodie controversarum: libri quatuor aucti et locupletati.
Medicinae methodus seu ratio compendiaria perveniendi ad veram solidamque medicinam, mirisice ad Galeni libros recte intelligendos, utilis: Item de usitata huius temporis componendorum miscendorumque medicamentorum ratione libri tres: iis qui praxin medicam exercent, maxime necessarii.
Annotationes in libros Galeni de tuenda valetudine.
De sanandis totius humani corporis eiusdemque partium tam internis quam externis malis, libri quinque accurata diligentia conscripti.
De historia stirpium commentarii in signes, adiectis earundem vivis plus quam quingentis imaginibus, numquam antea ad naturae imitationem artisiciosius effictis: aecessit succincta vocum difficilium et obscurarum, passim in hoc opere occurrentium, explicatio, idque Latina iuxta et populari lingua.
Apologia ad versus Gualtherum Ryffium.
Hippocratis aphorismorum sectiones septem e Graecoin Latinum converfae, et luculentissimis iisdemque brevissimis commentariis explicarae, adiectis annotationibus, in quibus quotquot sunt in Galeni commentariis difficiles loci, enodantur.
Apologia adversus Cornarium.
De curandiratione libri octo, causarum signorumque catalogum breviter continentes.
Nicolai Myrepsi Alexandrini medicamentorum opus in sectiones quadraginta octo digestum, e Graeco in Latinum conversum, luculentissimisque annotationibus illustratum.
Galeni aliquot opera Latinitate donata, et commentariis exposite et illustrata: utpote de inaequali temperie lib. 1. de differentiu et causis morborum et symptomatum libri sex: de iudiciis libri tres: de curationeper sanguinis missionem liber unus: de temperamentis libri tres: de differentiis febrium libri duo: de laborantium locorum notitia libri sex: tabulae sex in Galeni libros de morborum causis et symptomatibus.
Tabula in librum de curandi ratione per sanguinis missicnem.
Tabulae aliquot universa medicina summam et divisionem compendio complectentes.
De compositione medicamentorum libri quatuor, aucti et diligenter recogniti, adiecto dispensatorio, ut vocant, qui liber antea desiderabatur.
Libri quatuor de fabrica humani corporis.
Institutionum medicinae, ad Hippocratis, Galeni, aliorumque veterum scripta recte intelligenda, mire utiles libri quinque: qui aucti et summa cura ac diligentia tecogniti iterum prodierunt.
Libellus, num morbifica aligua, de Galeni sententia, sit causa continens.
Post obitum in bibliotheca eius reperti sunt libri hi: Commentarii illi, hactenus a multis avide exspectati, de stirpium historia, in tomos tres, incredibili cura digesti, aetate extreme, a sene propria manu scripti et confecti: stirpium iconas continentes amplius mille quingentas: Item paradoxorum libri tres, correcti et aucti: commentarii in aliquot libros Galeni de simpl. medic. facultatibus: Libellus, quod iecur sit sanguisicandi primarium instrumentum: Commentarii in libros Galeni de medendi ratione XIV. Commentarii in sextum Epidemiorum: Libri etiam de medendi ratione aucti et emendati: Annotationes in libros Galeni de compos. medicamentorum localium, et id genus alia: quae ex bibliothecis petantur.
Exstat in Fuchsium et libros eius Ioannis Lauterbachii epigramma eiusmodi:
Quale Dioscorides, medica
praclarus, in arts,
Herbarum nomen cognitions tulit:
Tale sua meruit, maius qusque, Fuchsius arte:
Herbarum, nullo, cognitione minor.
Herbarum proriis naturam viribus ille
Ut tantum nude prodidit, absque typis:
Sic tribus, hic omnes verisque coloribus, herbas
Exprimit, ingenio dexteriore, tomis.
Arte Dioscorides quod Graiis: Fuchsius istud
Non modo Germanis, omni at in orbe loco.
Ne sit opus terras vitae penetrare periclo;
Ne iuga, vel valles, vel nemorosa loca:
Absque labore tomis herbas cognosce: fovere
Augustas medica qui cupis artis opes.
Dux bonus herbarum species
viresque ministrat.
Haud errat, docto qui duce tentat iter.
Est et Ioannis Bartholomaei Suidnie. tale in ipsum distichon:
Tu licet ingenio sis clarus
et arte medendi:
Par tamen est meritis gloria nulla tuis.
Tantum de Fuchsio ex Georgii Libleri oratisne parontali: Crusii annalibus Suevicis: elogiis dectorum virorum: et bibliothecis.
Fuchsia regia
Fuchsia è un genere di piante della famiglia delle Onagraceae. Conta un centinaio specie, arbusti originari dell'America centro-meridionale e più raramente della Nuova Zelanda. Prediligono un habitat montano (bosco) e hanno fiori di vari colori o bicolori con corolle tubolari e allungate.
Le fucsie sono così chiamate in memoria del botanico tedesco Leonhart Fuchs (1501-1566), cui tuttavia rimasero sconosciute. Tali piante furono infatti scoperte soltanto nel 1696-97 dal missionario e botanico Charles Plumier (1646-1704) che le dedicò allo scienziato tedesco al quale tributava grande ammirazione. Nel XIX secolo iniziò poi il loro uso come apprezzate piante ornamentali, generalmente tenute in vaso. Le piante comunemente coltivate sono ibridi tra specie o tra cultivar.
Il termine
fucsia viene usato come aggettivo o come sostantivo soprattutto in riferimento
a capi d'abbigliamento per indicarne un colore rosa molto intenso, cioè un
colore magenta, tanto che il colore fucsia viene anche detto magenta
elettrico, essendo questo magenta elettrico composto da rosso =255, giallo =
0, blu = 255 
.
Si tratta di un colore arcinoto agli
appassionati di fotografia che spesso sono costretti a eliminarlo in quanto,
come dominante cromatica, si permette di inficiare piuttosto volentieri la
bellezza degli altri colori. La Treccani dice del magenta che si tratta di un
color porpora carico, venuto di
moda dopo la battaglia di Magenta del 4 giugno 1859 grazie alla tinta dei
pantaloni degli Zuavi che al servizio di Napoleone III collaborarono a scacciare
gli Austriaci da Milano e dalla Lombardia.
Ho tuttavia dei dubbi che il magenta degli Zuavi corrispondesse all’odierno magenta fotografico, ma non posseggo elementi probanti per dimostrarlo. Tra magenta colore e Magenta città non esiste alcuna relazione etimologica. Infatti questa città in provincia di Milano deriva il suo nome dal maggengo, il fieno di primo taglio che si raccoglie a maggio.
Fuchsia
Fuchsia magellanica
Fuchsia is a genus of flowering plants, mostly shrubs, which were identified by Charles Plumier in the late 17th century, and named by Charles Plumier in 1703 after the German botanist Leonhart Fuchs (1501–1566). The English vernacular name Fuchsia is the same as the scientific name.
There are about 100–110 species of Fuchsia. The great majority are native to South America, but with a few occurring north through Central America to Mexico, and also several from New Zealand, and Tahiti. One species, Fuchsia magellanica, extends as far as the southern tip of South America occurring on Tierra del Fuego in the cool temperate zone, but the majority are tropical or subtropical. Most fuchsias are shrubs from 0.2–4 m (8 in-13 ft) tall, but one New Zealand species, Kotukutuku (Fuchsia excorticata), is unusual in the genus in being a tree, growing up to 12–15 m (39-49 ft) tall.
Fuchsia leaves are opposite or in whorls of 3–5, simple lanceolate and usually have serrated margins (entire in some species), 1–25 cm long, and can be either deciduous or evergreen depending on the species. The flowers are very decorative pendulous "eardrop" shape, borne in profusion throughout the summer and autumn, and all year in tropical species. They have four long, slender, sepals and four shorter, broader, petals; in many species the sepals are bright red and the petals purple (colours that attract the hummingbirds that pollinate them), but the colours can vary from white to dark red, purple-blue, and orange. A few have yellowish tones, and recent hybrids have added the color white in various combinations. The ovary is inferior and the fruit is a small (5–25 mm) dark reddish green, deep red, or deep purple, edible epigynous berry containing numerous very small seeds. Many people describe the fruit as having a subtle grape flavor spiced with black pepper.
Fuchsia boliviana
Felix Munz in his The Genus Fuchsia classified the genus into seven sections of 100 species. The majority of species, 94 of them, originate in Central and South America, West Indies, Haiti and Cuba. The other 6 species were found in New Zealand and Tahiti. The vast majority of garden hybrids have descended from a few parent species.
Portrait
of Fuchs by Heinrich Füllmaurer
Tübingen 1541
Leonhart Fuchs (17 January 1501 – 10 May 1566), sometimes spelled Leonhard Fuchs, was a German physician and one of the three founding fathers of botany, along with Otto Brunfels and Hieronymus Bock (also called Hieronymus Tragus).
Fuchs was born in Wemding in the Duchy of Bavaria. After visiting a school in Heilbronn, Fuchs went to the Marienschule in Erfurt, Thuringia, at the age of twelve, and graduated as Baccalaureus artium. In 1524 he became Magister Artium in Ingolstadt, and was received doctor of medicine in the same year.
From 1524-1526 he practiced as a doctor in Munich, until he received a chair of medicine at Ingolstadt in 1526. From 1528-1531 he was the personal physician of Georg, Margrave of Brandenburg in Ansbach. Fuchs was called to Tübingen by Ulrich, Duke of Württemberg in 1533 to help in reforming the university in the spirit of humanism. He served as chancellor seven times, spending the last thirty-one years of his life as professor of medicine. He died in Tübingen, Germany in 1566.
Like his medieval predecessors and his contemporaries, Fuchs was heavily influenced by the three Greek and Roman writers on medicine and materia medica, Dioscorides, Hippocrates, and Galen. He wanted to fight the Arab hegemony in medicine, as it had been transmitted by the medical school of Salerno, and to "return" to the Greek authors. But he saw the importance of practical experience as well and offered botanical field days for the students, where he demonstrated the medicinal plants in situ. He founded one of the first German botanical gardens.
Fuchs' name is preserved by the plant Fuchsia, discovered on Santo Domingo in the Caribbean in 1696/97 by the French scientist Dom Charles Plumier, who published the first description of "Fuchsia triphylla, flore coccineo" in 1703. The color fuchsia is also named for him, describing the purplish-red of the shrub's flowers.
Publications
Errata recentiorum medicorum ("Errors of recent doctors") (Hagenau, 1530), his first publication, in which he argued for the use of "simples" (herbs) rather than the noxious "compounds" of arcane ingredients concocted in medieval medicine.
De historia stirpium commentarii insignes ("Notable commentaries on the history of plants", Basel, 1542), his great herbal, which was offered, with varying degrees of fidelity to his text, as "New Kreüterbuch" in a German translation (1543), "New Herbal" in English, "Den nieuwen Herbarius, dat is dat boeck van den cruyden" (1543) in Dutch.
Fuchs tried to identify the plants described by the classical authors. The book contains the description of about 400 wild and more than 100 domesticated plant species and their medical uses ("Krafft und Würckung") in alphabetical order: Fuchs made no attempt at presenting them in a natural system of classification. The first reports of Zea mays and of chilli peppers were among the exotic new species The text is mainly based on Dioscorides. The book contains 512 pictures of plants, largely growing locally, in woodcuts. The illustrators were Heinrich Füllmauer and Albert Meyer, the woodcutter Veit Rudolph Speckle, portraits of whom are contained in the volume. It was printed at the famous shop of Michael Isengrin in Basel.
Eyn Newes hochnutzlichs Büchlin/und Anothomi eynes auffgethonen augs/auch seiner erklärung bewerten purgation/Pflaster/Tollirien/Sälblin pulvern unnd wassern/wie mans machen und brauchen sol (A new, very useful book and anatomy of the open eye/also an explanation of useful purgatives/plasters/poultices/salves, powders and waters/how one should make and use them), 1539.
Alle Kranckheyt der Augen (All diseases of the eye), 1539.
Fuchs's books on the anatomy of the eye and its diseases were among the standard references on this subject during this period.
All in all, Leonhart Fuchs wrote more than 50 books and polemics.
New Kreüterbuch - Titelblatt der Ausgabe Basel 1543
Leonhart Fuchs (* 17. Januar 1501 in Wemding; † 10. Mai 1566 in Tübingen) war ein deutscher pflanzenkundiger Mediziner. Sein offizielles botanisches Autorenkürzel lautet „L.Fuchs“.
Nach der Schulzeit in seiner Heimatstadt Wemding, in Heilbronn und in Erfurt studierte Fuchs 1515 an der Universität Erfurt Philosophie und Naturlehre. 1516 kehrte er nach Wemding zurück, wo er eine Privatschule öffnete, aber bereits ein Jahr später wieder schloß. 1519 studierte er an der Universität Ingolstadt unter dem Humanisten und Hebraisten Johannes Reuchlin Griechisch, Latein und Hebräisch sowie Philosophie, erhielt 1521 mit dem Magister die Lehrberechtigung und begann im gleichen Jahr in Ingolstadt mit dem Medizinstudium. 1524 wurde er Doktor der Medizin.
1524/25 praktizierte er Medizin in München und lehrte ab 1526 Medizin in Ingolstadt. 1528 trat er nach Konflikten mit der konservativen katholischen Führung als Leibarzt in den Dienst des Ansbacher Markgrafen Georg der Fromme. 1531 wurde er eneut nach Ingolstadt berufen, kehrte aber 1533 wieder nach Ansbach zurück. 1535 erhielt er eine Professur der Medizin an der Universität Tübingen, wo er siebenmal Rektor war und mit seiner großen Familie im noch existierenden „Nonnenhaus“ wohnte. Er führte erstmals botanische Exkursionen durch und legte einen Arzneipflanzengarten an, den ersten botanischen Garten der Universität und einen der ältesten der Welt überhaupt. Kaiser Karl V. erhob ihn in den Adelsstand.
Fuchs gilt als einer der Väter der Pflanzenkunde, als Hauptvertreter des Neu-Galeanismus. Er verfasste über 50 Bücher und Streitschriften. Seinen großen Ruhm verdankt er in erster Linie seinen Kräuterbüchern. 1542 erschien in lateinischer Sprache mit De Historia Stirpium commmentarii insignes sein erstes Kräuterbuch, 1543 das höchst einflussreiche New Kreüterbuch als deutsche Übersetzung. In diesem Werk werden über 400 europäische und 100 exotische Pflanzen beschrieben und in 511 Holzschnitten dargestellt. Für eine erweitere Ausgabe der „Historia“ fand er keinen Verleger; das umfangreiche Manuskript mit über 1500 Pflanzenbildern gelangte nach seinem Tod nach Wien in die Österreichische Nationalbibliothek, wo es bis heute vollständig erhalten ist. Von seinen Kräuterbuch-Tafeln haben sich dagegen nur wenige Exemplare erhalten.
Charles Plumier benannte ihm zu Ehren die Gattung Fuchsia[1] der Pflanzenfamilie der Nachtkerzengewächse (Onagraceae). Carl von Linné übernahm später diesen Namen.
Dictionnaire
historique
de la médecine ancienne et moderne
par Nicolas François Joseph Eloy
Mons – 1778
