Petri Andreae Matthioli

Commentarii in libros sex
Pedacii Dioscoridis de medica materia
1554

trascrizione di Fernando Civardi - transcribed by Fernando Civardi

Liber primus
pagina 17

	1 - Iris

Si raccomanda l'opzione visualizza ->  carattere ->  medio del navigatore
The navigator's option display ->  character ->  medium is recommended

[GR] = greco

Cap. I

 Ἴρις - IRIS

IRIS a coelestis arcus similitudine nomen accepit. Folia fert gladioli, sed maiora, latiora, et pinguiora. Flores + in summitate cuiusque caulis, aequalibus inter se spatiis distant, incurvi, varii: siquidem candidi, pallentes, lutei, purpurei, aut caerulei conspiciuntur: qua diversi coloris specie, quaedam coelestis arcus imago repraesentari videtur. Radices subiacent geniculatae, solidae, odoratae: quae frustatim dissectae, in umbra siccantur, et traiectae lino reconduntur. Melior est Illyrica, et Macedonica: et inter has laudatissima, quae mutila fere, et densa constat radice, frangenti contumax, subrufo colore, gustu amaro, odore perquam grato, et syncero, ita ut nullum prorsus situm redoleat: quae dum tunditur, sternutamenta movet. Secundum locum habet Africana, candicans, gustuque amara. Teredines in vetustate sentiunt; tunc tamen odorationes reddi solent. Vis omnibus excalfactoria, extenuans, contra tussim efficax: humorum, qui aegre reiiciuntur, crassitiem digerunt: bilem, crassamque pituitam ex hydromelite drachmis septem epotae purgant: somnum conciliant, lacrymas ciunt, torminibus medentur. Eaedem potae ex aceto auxiliantur serpentium ictibus, lienosis, convulsis, perfrictionibus, horroribus, et quibus genitura effluit: menses ex vino potae pellunt. Decoctum earum, foeminarum fotibus utiliter imponitur, ad emolliendos locos, laxandaque in eis venarum spiracula: ischiadicis infunditur: fistulas, ac sinus carne explet. Radices ex melle glandis modo subditae, partus extrahunt: quinetiam coctae et illitae, strumas, veteresque duritias emolliunt. Siccae quoque ulcera replent, et cum melle purgant: nudata ossa corpore operiunt: doloribus capitis cum aceto, et rosaceo magna utilitate illinuntur. Admotae cum albo veratro, et duabus mellis partibus, lentigines et vitia cutis in facie a sole contracta emaculat. Pessis, malagmatis, et acopis inseruntur. In universum magni ad omnia usus.

[Iridis genera, eiusque consideratio.] IRIS in universum sativa est, et sylvestris. Haec duorum est generum: altera sativae, et vulgari similis, foliis tamen, flore, caule, radiceque paulo minoribus. Altera foliis gladioli longioribus: radice tenui, lignosa, geniculata, subrufa, inodoraque: caule brevi: flore caeteris longe minori, odore Armeniaci mali. Constat hic foliis novem purpureis, quorum extima, superiore tantum parte, aureis pinguntur lineis. Sunt qui hanc legitimam Illyricam putent, Illyricam ab Italica differre existimantes. In quorum sententiam etsi iam pridem devenerim; tamen longe aliter rem se habere postmodum comperi. Quandoquidem praeferri Illyricam noverim, non quod genere, vel specie a nostrate differat,

	1 - Iris