Petri Andreae Matthioli Commentarii in libros sex Pedacii Dioscoridis de materia medica 1554


	4 - Cyperus ~ 5 - Cardamomum

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

ante diximus) persimile, non tantum facie, sed etiam odore. Commendatur etiam odore, qui in Hetruria provenit, radicibus fere filipendulae aemulis. sed non ob id illi fuerit praeferendus, quem Syria mittit: quandoquidem hic longe odoratior est, et subamarus. Cyperi meminit Plinius lib. XXI. cap. XVIII. ubi de iuncis egit, sic inquiens. Quidam etiamnum unum genus faciunt iunci trianguli, cyperon vocant. Et paulo inferius: Cyperos, ait, iuncus est, ut diximus, angulosus, iuxta terram candidus, cacumine niger, pinguisque: folia ima porraceis exiliora, in cacumine minuta, inter quae est semen: radix olivae nigrae similis, quam, cum oblonga est, cyperida vocant, magni in medicina usus. Reperitur Cyperus quandoque etiam quadrangulari caule. unde non mirum, si quadratum iuncum eum vocaverit Cornelius Celsius lib. III. cap. XXI. At Dioscorides in hac facultate praeclarissimus, utranque differentiam colligens, nec triangulum, nec quadrangulum Cyperum dixit, sed angulosum. Optimus defertur ad nos ex Syria, et Alexandria Aegypti, in cuius defectu Italicum supponunt officinae. Non desunt, qui differentiam ponant inter Cyperum, et Cypirum Plinium secuti, qui libro; et capite citatis, Cypirum gladiolum esse affirmat, Cyperum vero angulosum odoratum iuncum. Sunt tamen Dioscoridis interpretes, qui utroque vocabulo pro eodem indifferenter utantur, eo quod (ut recte Hermolaus adnotavit) penultimam Cyperi quandoque diphthongo longam, quandoque vocali brevem Graeci scribant. Est apud Plinium et cypirus arbor ocyssime crescens, et pseudocypirus frutex, ut lib. XVII. cap. XIII. ipse scriptum reliquit. [Cucuma cyperi genus.] Caeterum id Cyperi genus, gingiberis effigie, quod India mittit, eam esse radicem peritiores medici putant, quam officinae Mauritano) secutae Curcumam vocant. Nempe prae se fert haec notas sane omnes, quas Indico Cypero reddidit Dioscorides. quandoquidem gingiberi similis est, eius odorem ferme redolet, gustu subamarescit, et mansa croci modo inficit. Quibus illud etiam accedit, quod depilatoriis medicamentis quibusdam immiscetur. [Lectio Serapionis depravata.] Veruntamen sciendum est, hanc non esse Curcumam a Serapionis interprete pro chelidonio descriptam: ipse enim nil aliud pro curcuma intelligit, quam Dioscoridis chelidonium. quo fit, ut non desit suspicio erroris vel interpretis, vel scriptoris, cum curcuma neque Mauritanum, neque Graecum sit vocabulum: Aphri enim chelidonium Kauroch appellant. unde palam est, Curcuma pro Kauroch in Serapione depravate legi. Quo factum est, ut priores tum medici, tum seplasarii, qui nunquam haec perpenderunt, fuerint hallucinati. quippe cum eos lateret, cuiusnam plantae radicem Indica Cyperus referret, chelidonii maioris radicem esse crediderunt ob crocei succi similitudinem. Itaque Serapionis depravatam lectionem secuti, Indicum Cyperum curcumam vocavere. Indici cyperi meminit Serapio Dioscoridem secutus, proprio capite de Cypero. Ex quo aperte constat, curcumam Serapioni depravate inscriptam, seplasiarum curcumam, quae procul dubio Indicus est Cyperus, esse nequaquam. [Cyperi vires ex Galeno.] Cyperum recensuit Galenus lib. VII. simplicium med. ubi sic inquit. Cyperi radices maxime usui sunt, excalfacientes pariter et exiccantes absque mordacitate. Itaque ulceribus, quae prae nimia humiditate cicatricem difficulter admittunt, mirifice prosunt: habent enim quiddam etiam adstringens: quapropter ulceribus item oris conveniunt. Quin et incidendi vim quampiam illis inesse testificandum, qua et calculo vexatis congruunt, et urinam, mensesque provocant.

CARDAMOMUM optimum est, quod ex Comagene, Armenia, Bosphoroque devehitur. in India quoque, et Arabia provenit. Eligi debet plenum, frangenti contumax, occlusum farctumque (quod enim huiusmodi non est, exoletum iudicatur) et gustu acre, subamarum, et odore caput tentans. Excalfactoriam vim habet: potumque ex aqua facit ad comitiales, ischiadicos, tusses, nervorum resolutionem: item ad rupta, vulsa, tormina: latas ventris tineas excutit. Ex vino autem potum, renibus, difficultati urinae, a scorpione ictis, neque non omnibus venenum vibrantibus, auxilio est. Cum cortice radicis lauri epota drachma, calculos comminuit: partus suffitu enecat: scabiem ex aceto illitum adimit. Et ad unguentorum spissamenta additur.

[Cardamomi consideratio.] LEGITIMUM Cardamomum nostra tempestate nec cognosci, nec minus a mercatoribus, qui ex Syria, vel Aegypto aromata ad nos convehunt, deferri compertum habeo. Quo fit, ut medici, ac pharmacopolae in componendis medicamentis aeque errent in Cardamomo, atque in aliis compluribus, quod Cardamomi loco variis quibusdam seminibus, odoratis tamen, indifferenter utantur. Quorum primum Cardamomum maius: secundum Nigellam, quod melanthii est genus: tertium vero Meleghettas, vel grana paradisi nuncupant; cum tamen eorum nullum nec Graecum, nec Mauritanum sit Cardamomum. quandoquidem aliud Graeci, aliud vero Afri pro Cardamomo intelligunt, ut apertissime testatur Serapio, qui quam plurima simplicia medicamenta ex Dioscoride, et Galeno transcripsit. Is enim (ut sua declarant monumenta) Dioscoridis Cardamomum Cordumenum appellat. deinde autore Isach Arabo sui Cardamomi peculiare caput instituit, idque Saccolam sua lingua nominat: quin et duum esse generum tradit, alterum maius, alterum vero minus. quorum nullum non modo Dioscoridis Cardamomo respondet, sed nec etiam ulli eorum, quibus officinae indifferenter utuntur. Probatur itaque primum quod omne officinarum Cardamomum Dioscoridis Cardamomum esse non possit, pluribus tum notis, tum etiam qualitatibus. quippe quod haec in universum parum, vel fere tantillum densa sint, frangenti non contumacia, et gustui nihil amaroris relinquant. Quod praeterea ab Arabicis distent, si cum illis comparentur, facile disparitas deprehenditur. siquidem Serapioni maius Cardamomum semen est plantae, quod oblongis quibusdam concluditur capitibus, iis sane similibus, quae a rosis prodeunt, granis obnigris, rotundis, pipere longe maioribus, in quibus minuta semina concluduntur, angulosa, farcta, et odorata: minus vero nullo contegitur capitulo maioris modo; quanquam colore conveniant. Quod plane indicat, omne officinarum Cardamomum nec Arabum esse, nec pariter Graecorum, sed potius ab utrisque maxime differre. [Monachorum error.] Quare putaverim, illud falso sibi persuasisse Monachos, qui in Mesuem scripsere, quod Arabum Cardamomum minus illud semen sit, quod seplasiae Meleghettas vocant,


	4 - Cyperus ~ 5 - Cardamomum