Ulisse Aldrovandi
Ornithologiae tomus alter - 1600
Liber
Decimusquartus
qui
est
de Pulveratricibus Domesticis
Libro
XIV
che tratta
delle domestiche amanti della polvere
trascrizione di Fernando Civardi - traduzione di Elio Corti
Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
Cum
vero ille copiam sui negaret, seque iam altiora cogitare diceret,
caelestibusque tantum una cum patre, et matre incumbere, ac in
sanctissimo itinere esse, in summa nec posse, nec velle illicitae illius
libidini obtemperare, illam, quo [247] maximo flagrabat amore in summum
converso odium, in abeuntis sarcina clam argenteam patinam celavisse, et
cum iam ille aliquot passus[1]
ab urbe discessisset, altum exclamavisse, patinam illam furto ab eo
iuvene ablata fuisse: cauponemque eius patrem convocatis lictoribus
illum persequentem ab incoepto itinere redire coegisse, et reperta in
sarcina patina, manifesti furti illum apud senatum accusavisse, et ad
furibus peculiarem mortem, furcam, nempe condemnatum fuisse. |
Dal
momento che lui negava la propria disponibilità e diceva che lui ormai
pensava a cose più sublimi, e che insieme al padre e alla madre si
dedicava solo alle cose celesti, e che si trovava in un viaggio
oltremodo santo, insomma, che né poteva né voleva sottomettersi alla
sua illecita libidine, allora lei, avendo tramutato in grandissimo odio
l’enorme amore di cui ardeva, celò di nascosto un piatto d’argento
nella sacca di lui che stava partendo, e quando lui si era ormai
allontanato di alcuni passi dalla città, proclamò ad alta voce che
quel piatto era stato portato via con un furto da parte di quel giovane:
e l’oste suo padre, inseguendolo con i littori |
Parentes
vero quamvis tam inopinatam, tamque infamem carissimi filii sui necem
maximopere flerent, ab incoepto tamen itinere non destitisse, sed
Compostellam appulsos D. Iacobum tam obnixe rogavisse, ut dolorum eorum
misereretur, quod se fecisse sanctus post edito evidentissimo miraculo
declaravit. Nam cum domum revertentes per eandem viam iter haberent,
filium suum vivum laetumque reperisse in eodem loco, ubi mortem tam
turpem subierat. Unde persolutis primum D. Iacobo gratiis miraculum
publicasse, revixisse filium suum laeta voce proclamantes, etsi tamen id
illius loci praefecto persuadere non possent, sed nunciantibus miraculum
nihil respondisse aliud, quam ita vivere filium eorum, atque Gallus ille,
quem iam assum in mensa positum habebat. Quo
tempore coctam alitem non cucu<r>risse duntaxat, sed ex patina
resumptis pennis etiam exili<v>isse. Tum tam insolenti spectaculo
perculsum incredulum illum loci praefectum correctam hospitis filiam, et
infandum scelus suum confitentem, qua prius innocentem iuvenem affecerat,
poena mulctavisse. Gallum autem tanti miraculi testem in eo loco
conservari, et a peregrinantibus, qui illius in memoriam plumulam e
corpore eius evulsam cum magna pietate domum reportant, pie ibi colitur. |
Ma
i genitori, nonostante piangessero moltissimo per la morte tanto
inaspettata e tanto infame del loro carissimo figlio, tuttavia non
rinunciarono al viaggio intrapreso, ma, giunti a Compostela |
Simile
propemodum de Gallo cocto, et in frust{r}a conciso, mensaeque ad
mandendum imposito miraculum doctissimus mihique amicissimus Carolus
Sigonius[2]
e S. Petro Damiani recenset his verbis: Verum me religio aliqua tenet,
quae aut sancti, aut pii homines posteritati pro re magna consecranda
putarunt, ea dum se occasio praebet, quasi contemnenda silentio
praeterire. Quare cum per hos
annos, authore S. Petro Damiani huius aetatis (circiter annum 1014.)
aequali portentum ingens a S. Petro Apostolo Bononiensi in ecclesia
editum sit, mihi reticendum esse non duxi. Prudentis, inquit, et
honorati cuiusdam apud saeculum diaconi didici narratione, quod refero.
In Bononiae partibus duo quidam viri, qui et amicitiae foedere, et
compaternitatis, si digne recolo, necessitudine tenebantur, in convivio
discumbebant: quibus in mensam allatus est Gallus. Quod videlicet
pulmentum unus illorum arrepto cultello, ut mos est, in frusta dissecuit,
tritum quoque piper cum liquamine superfudit: Quo pacto, alter protinus
ait: Profecto compater, sic explicuisti Gallum, ut ipse S. Petrus,
etiamsi velit, redintegrare non possit. Cui mox intulit ille{;}<:> Plane
non modo D. Petrus, sed etsi ipse Christus imperet, hic perpetuo non
resurget. Ad
hanc vocem repente Gallus vivus, et plumis coopertus exiluit, alas
percussit, et cecinit, totum et liquamen super eos, qui convescebantur,
aspersit. Ilico sacrilegium blasphemae temeritatis digna poena sequitur
ultionis: nam et in aspersione piperis lepra percussi sunt, quam
videlicet plagam non modo ipsi usque ad obitum pertulerunt, sed et
posteris suis in omnes generationes velut quoddam haereditarium
reliquerunt. Unde factum est, ut in famulatum redacti sint sanctae
Bononiensis Ecclesiae, quae videlicet B. Petri Apostoli est insignita
vocabulo. Quorum progenies, ut relator asseruit, hucusque leprosa durae
illationis canone censita est ut ex operibus manuum suarum inferant
Ecclesiae capisteria. Sic nimirum duplici<s> poenae, leprae simul,
et servitutis addicti suppliciis, instruunt alios, ut iam temere de
divina potentia non loquantur. Et Gallus, qui dudum arguerat, Petrum in
terra negantem, tunc probavit Petrum cum eo, quem negaverat, in caelo
regnantem. |
Il
dottissimo e mio grande amico Carlo Sigonio |
Laurentius
Surius diversam a superioribus historiam de S. Pachomio a cacodaemone in
magnum Gallinaceum immutato, vexato, ac tentato refert his verbis:
Cumque domum apprehendissent (daemones) speciem praebuerunt, quod eam
concuterent adeo ut existimaret Sanctus moveri domum ex fundamentis.
Ipse vero minime conturbatus, rursus chordam pulsavit spiritalem, et cum
voce cecinit, dicens{,}<:> Deus refugium nostrum, et virtus, adiutor valde
in afflictionibus, propterea non timebimus, dum turbabitur terra. Haec
autem cum is dixisset, repente fuit quies maxima. Ipsi vero tanquam
fumus defecerunt, et paulo post tanquam canes, qui a{m}biguntur,
recedunt, et rursus impudenter accedunt. Sic etiam post preces beato
illo ad opus {sedenti}
<sedente>, malignus, suscepta figura maximi Galli,
valde ante ipsum clamabat, continuas, saevasque voces edens, et simul
etiam in eum involans, et acerbe eum feriens unguibus. Is
autem cum rursus in eum sufflasset, et signum crucis in fronte fecisset,
effecit, ut is statim evanesceret etc. |
Lorenz
Sauer |
[1] Un passo equivale a circa 1,5 metri ed è costituito da 5 piedi.
[2] De Episcopis Bononiensibus libri quinque (Bologna, 1586), liber 2, Vita Clementis.