Conrad Gessner
Historiae animalium liber III qui est de Avium natura - 1555
De Gallo Gallinaceo
transcribed by Fernando Civardi - translated by Elio Corti
The navigator's option display -> character -> medium is recommended
Itaque
nescimus qua ratione vulgus et medici quidam podagricis eas interdicant
ceu podagram generantes, quod si fieret, nullam certam ob causam, sed
occulta quodam proprietate contingeret. ab authoribus quidem nihil huius
modi proditum est. (Putavit Aristoteles eum qui aliquandiu gallinas
pingues esitaverit, inducere h{a}ereditatem haemorroidum et podagrae,
Rasis.) Coloris bonitatem faciunt: et cerebella earum substantiam
cerebri augent, ac sensus acuunt. Ipsae in cibo conveniunt
convalescentibus et otiosis, praecipue pulli et antequam coierint,
Elluchasem. Idem in tabulis laudat eas quae pascantur viridi et libero
campo: genituram augere scribit et cerebrum, exercitio utentibus
convenire, praesertim cum bono vino odorato: temperatis, pueris, vere.
calidas esse temperate, vel in secundo abscessu. gallos vero calidos et
siccos in secundo. praeferri ex eis qui vocis temperatae sunt, stomachum
roborare. convenire frigidis, decrepitis, hyeme: nutrimentum ex eis non
laudari. ¶ Gallina est temperatae carnis et levis, Albert. ¶ Galli
caro durior quam gallinae est, Idem. Decrepiti galli carnes teneriores
sunt quam iunioris, et si quid inest viscosum decoctione consumitur,
Idem. |
Therefore
we don't know why the people and some physicians forbid hens to persons
suffering from gout |
¶ Caro
gallinarum iuvenum est calida et humida, licet parum: unde Galenus
temperatam esse scripsit. pulchrum colorem efficit, quamobrem a
mulieribus appetitur. Sed nimis annosarum caro frigida est et sicca,
difficilis concoctu, sicut et gallorum et caponum decrepitorum. Avicenna
tertia primi: Praestant (inquit) gallinae quae in ventre agni aut hoedi
assantur. earum enim humiditates conservantur. Pullorum marium caro est
temperata, ad humiditatem declinans quod ad nos. facile concoquitur,
sanguinem laudabilem gignit, appetitum roborat, omnibus fere
temperamentis conveniens. ius eorum humores aequat et ventrem solvit
Avicennae. ius vero gallinarum magis nutrit. Pullastrarum vero caro
humidior et minus calida est, non aeque sanis conveniens, sed magis
intemperatis quibusdam. ex his earum quae nondum peperere caro,
mediocriter pinguis, proba et temperata est Avicennae. Gallina siccior
est quam pulli, et ventrem nonnihil astringit, quem pulli humectant,
quare elixae magis quam assae gallinae sunt comedendae, Isaac. |
¶
The meat of young hens is warm and damp, even if not too much: that's
why Galen wrote that it is of right composition. It gives a beautiful
complexion, hence it is sought by women. But the meat of too much old
hens is cold and dry, difficult to be digested, as it also happens for
that of decrepit roosters and capons. Avicenna |
¶ Electio.
Galli gallinaeque veteres improbantur. eliguntur pulli mediocriter
pingues, Savonarola. Mares antequam cantent aut coëant: foeminae
antequam pariant, (cum parere incipiunt, Arnoldus Villanov.) Idem, Sym.
Sethi, Avicenna, Rasis, Elluchasem. Capos praepingues assos medios inter
maciem et pinguedinem comedes. idem fiet de gallina et pullastra,
Platina. His tamquam saluberrimis vesci< >debent quotidie vel
maiori ex parte, quicunque sanitatis rationem habent, Elluchasem.
Gallinae meliores sunt hyeme. quia tum minus foetu exhauriuntur. Pulli
vero aestate dum tritura fit, dumque adhuc de vite omphacium pendet,
esui meliores habentur: masculi tamen magis quam foemellae, Platina.
Galli ante interfectionem fatigari debent, Elluchasem. Gallinae (parum
iuvenes scilicet, quo minus durae sint) statim occisae eviscerari debent,
et suspendi a matutino tempore usque ad vespertinum, vel contra,
Arnoldus de Villanov. Vulgo experimento cognitum est pullos albos in
ventriculo non facile coqui, ut Gilb. Anglicus scribit[1].
Marsilius tamen praefert albos pro hecticis[2],
tanquam minus calidos, {Gaynerius} <Guainerius>. Gallinas albas
nigris aliqui suaviores esse tradunt, Chrysippus apud Athenaeum.
Gallorum et gallinarum caro alimenti est inter aves optimi. quia facile
in sanguinem vertitur, et parum excrementosa est. Caro autem gallinarum
est melior quam gallorum, nisi sint castrati. nigrarum quoque et quae
nondum peperunt caro est melior et levior. Veterum autem, praecipue
gallorum, caro nitrosa est et salsa, cibo inepta, Sylvius. Gallinas
autem carnem tunc habere suavissimam, cum non alimento abunde eis
exhibito, ipsae suis pedibus scalpentes non sine labore cibum inveniunt,
Clemens 2. Stromat. |
¶
Choice. Old roosters and
hens are not appreciated. A little fat chickens are preferred, Michele
Savonarola |
¶
Hippocrates in libro de internis affectionibus, A pituita (inquit)
maxime in aquam intercutem transitus fit, etc. in hac qui curabilis est,
obsonium edat carnem galli assatam et calidam, etc. Et rursus, Qui
pituita alba laborat, etc. in coena utatur galli carnibus et suis tritis.
In morbo crasso etiam a pituita putrefacta obsonium e gallinaceo pullo
cocto commendat. Et alibi in eodem libro, Ab {hepate} <hepati>
laborans aqua intercute, etc. galli carnem assatam calidam habeat. ¶
Aretaeus in curatione cephalaeae carnes nuper interfecti galli laudat.
Morsus a cane rabido pullorum ius sorbeat, Arnoldus de Villan.
¶ Qui gallinaceam carnem esitaverint, non statim lac acidum (oxygala)
sumant: quoniam observatum est colicos morbos inde fieri, Sym. Sethi. |
¶
Hippocrates in the treatise De internis affectionibus says: The
way of a cooling disease is above all through the water of the
subcutaneous, etc. In this illness he who can recover has to eat as food
some meat of rooster roasted and warm, etc. And again: He who suffers
from white catarrh etc., at supper has to use minced meat of rooster and
pig. In case of purulent catarrh also from rotten cold he recommends a
food made by boiled chicken. And in another passage of the same treatise:
He who has edemas due to the liver, etc., must be allowed to have meat
of rooster roasted and warm. ¶ Aretaeus of Cappadocia |
¶ Gallinarum
ius astringit, gallorum vero veterum ventrem solvit, ut scribit Galenus
lib. 11. de simplicib. et in libro de attenu. victu. Vide mox in G. |
¶
The broth of hen gives constipation, on the contrary that of old
roosters acts as laxative, as Galen writes in the 11th book
of De simplicium medicamentorum temperamentis et facultatibus and
in the treatise De victu attenuante - or De subtiliante diaeta.
See shortly afterwards in the paragraph G. |
¶ Gallinarum
sanguis non est inferior sanguine suum, sed multo peior leporino. sunt
qui eo vescantur, Galenus lib. 3. de alimentis. Et rursus lib. 10. de
simplicib. cap. 4. Non pauci (inquit) pro alimento habent sanguinem
leporis et gallinarum, et ex iis etiam qui urbes incolunt complures. |
¶
The blood of hens is not lesser than the blood of pigs, but to a great
extent is worse than that of hare. There are some feeding on it, Galen 3rd
book of De alimentorum facultatibus. And then in 10th book 4th chapter of De simplicium
medicamentorum temperamentis et facultatibus says: A lot of people
are feeding on blood of hare and hen, and among them also quite a lot
living in town. |
¶ Patina ex
capitibus et interaneis caponum et gallinarum: Gallinarum atque avium
iecuscula, pulmones, pedes, capita et colla, bene lavabis. Lota et elixa
in patinam sine iure transferes. Indes acetum, mentham, petroselinum,
inspergesque piper aut cinnamum, ac statim convivis appones, Platina[3]. |
¶
A pie prepared with heads and
entrails of capons and hens: Rinse carefully livers, lungs, legs,
heads and necks of hens and birds. When washed and boiled you will pass
these things in a course dish without the broth. You will put vinegar,
mint, parsley and sprinkle pepper or cinnamon |
¶
Gallinaceorum cristae et paleae nec probandae nec improbandae sunt,
Galenus libro tertio de alimentis. |
¶
The combs and the wattles of roosters are neither to be praised
nor despised, Galen 3rd book De alimentorum facultatibus. |
¶ Ventres et
hepat<i>a anserum pinguium, deinde gallinarum pinguium omnibus
praeferuntur, Elluchasem. Ventriculus volatilium si concoquatur,
uberrime nutrit. Gallinae quidem et anseris [392] praestantissimus est,
Galenus in libro de cibis boni et mali succi. |
¶
To all are preferred gizzards and livers of fat geese, then of fat hens,
Elluchasem. The gizzard of birds, if is digested, nourishes a lot. That
of hen and goose is the best, Galen in the treatise De probis
pravisque alimentorum sucis - or De bonis malisque sucis. |
[1] Compendium medicinae (circa 1250).
[2] ‘Che ha la febbre continua’, dal greco hektikós = che ha un’abitudine, abituale, da cui hektikòs pyretós = febbre continua che porta alla consunzione.
[3] IV,18 - Libellus platine de honesta voluptate ac valitudine, Bononiae, per Johannem Antonium Platonidem, 1499.