Conrad Gessner
Historiae animalium liber III qui est de Avium natura - 1555
De Gallina
transcribed by Fernando Civardi - translated by Elio Corti
The navigator's option display -> character -> medium is recommended
| Si quae
        mulier menses ordinato tempore non habuerit, tria ova recentia ad
        duritiem cocta, putamine separato, et minutatim concisa lateri ignito
        infundat, et vaporem (quod per canalem aut infundibulum fieri poterit)
        utero concipiat: sic fiet ut paulatim hoc vitium emendetur, Ex libro
        Germanico manuscripto. videtur autem hoc remedium, non provocandis
        mensibus, sed coercendis illis qui intempestive fluunt destinatum esse. Ova cocta et cum melle trita tussientibus dantur, Plinius[1].
        videtur autem de duris intelligere, ut supra exposui. Ex ovo duro
        interius quod est (albumen nimirum una cum vitello) passo intritum,
        adiectis aquae calidae cyathis duobus, si antequam cubitum eas biberis,
        quietiorem a tussi maiorem partem noctis 
        habebis, et eius potionis adsiduitate sanabere, Marcel. Putant
        aliqui ova diutissime elixa et indurata immodice, homini venenum fieri. | If
        a woman didn't have menstruations at due term she has to put on a
        burning brick three fresh hard-boiled eggs, without shell, and finely
        minced, and she has to introduce until the uterus the vapor (and this
        can be gotten through a pipe or a funnel): in this way it will happen
        that little by little this trouble will clear up, from a German
        manuscript book. But it seems that this remedy is intended not to
        provoke the menstruations but to stop those arriving in advance. The
        eggs cooked and minced with honey are given those people having cough,
        Pliny | 
| ¶
        Albumen et totum combustum ovum, et cum vino vel aceto potum vel
        impositum, omnes fluxus stringit, Constantinus. alii ex Aesculapio,
        nulla albumine mentione facta, sic legunt, Ovum totum combustum, etc. Ad
        sanguinis reiectionem e pectore, Ovorum cinis prodesse putatur, Serenus.
        Ad profluvium mulieris: Gallinae ovum totum comburas et conteras, et in
        vino mixtum illinies, restringit; Sextus. vide in Testa ovi usta
        inferius. | ¶
        The egg white and the whole egg toasted, and drunk or locally applied
        with wine or vinegar, reduces every type of flow, Constantinus
        Africanus | 
| ¶ Pars VI.
        Remedia ex ovis cum aceto coctis, aut solum in eum maceratis et
        emollitis. Si aceto coctum edatur ovum, exiccat fluxiones ventris,
        Galenus et Symeon Sethi. quod si etiam admiscueris aliquid eorum quae
        dysentericis et coeliacis prosunt, deinde super igne mediocri et minime
        fumoso, qualis carbonum est, frixeris, et exhibueris aegris, non parum
        eos adiuveris. Convenienter autem addetur huic remedio omphacium et rhus,
        tum ruber dictus[2]
        qui obsoniis aspergitur, tum succus ipsius: et galla, et sidia[3],
        et cinis cochlearum quae integrae tostae fuerint: nec non vinacea, et
        fructus myrti, mespili, corni. his medicatiora sunt balaustia, et
        hypocist{h}is, et cytini[4],
        Galenus. Ova cocta sicut sunt (in testa sua nimirum) cum aceto,
        prohibent effusionem humorum ad stomachum et intestina, et fluxum
        ventris et dysenteriam: et medentur asperitati gulae et ventriculi,
        Avicenna. Ex aceto decocta ardores urinae, renum ulcera ac vesicae
        mirifice tollunt: et multo magis si nuper nata et cruda excusso
        albamento deglutieris, Platina. | ¶
        Section 6 - Remedies gotten from
        eggs cooked in vinegar, or only soaked and softened in vinegar.
        If an egg cooked in vinegar is eaten, it stops the diarrhoea, Galen | 
| Maceratorum
        in aceto putamen mollitur, talibus cum farina in pane subactis, coeliaci
        recreantur. Quidam ita resoluta (aceto mollita) in patinis torreri
        utilius putant. Quo genere non alvos tantum, sed et menses foeminarum
        sistunt aut si maior sit impetus, cruda (praemollita tamen aceto) cum
        farina ex aqua hauriuntur{:}<.> Et per se lutea ex iis {decocta}
        <decocuntur> in aceto donec indurescant: iterumque cum trito
        pipere torrentur ad cohibendas alvos, Plinius[5].
        Coeliacos recreabis pane, | Quem madido farre efficies ac mollibus ovis,
        | Quorum testa fero prius emollescat aceto, Serenus. Ova in aceto cum
        testis suis macerata, et alio die in patella infusa ibique tosta,
        coeliacis in cibo data plurimum prosunt, Marcellus. Ova decoquuntur ex
        aceto donec indurescant, et vitelli eorum tosti cum pipere esui coeliaco
        dantur, cito medentur, Marcellus. | The
        shell of those soaked in vinegar softens, and the people suffering from
        intestinal pains are relieved by such eggs worked with bread flour. Some
        think more profitable that they are toasted in frying pan after having
        so softened them (softened in vinegar). Prepared in this way they not
        only stop the diarrhoea, but also the menstruations, or if the flow is
        enough intense, they are swallowed raw (however first softened in
        vinegar) with flour and water. Their yolks are cooked also alone in
        vinegar up to harden them: and then they are again toasted with pepper
        minced for stopping the diarrhoea, Pliny. You will make to be better a
        person suffering from intestinal pains with bread you will bake with
        soaked emmer | 
| Tussis in
        equo (inquit Theomnestus in Hippiatricis Graecis) quam aestus aut pulvis
        excitavit, iis remediis abigitur. Ova quinque cum suis putaminibus in
        aceto acri cum advesperascere coeperit, macerabis. diluculo deprehendes
        exteriorem callum intabuisse, sic ut ea prorsus emollescant: qualia
        videri solent quae intempestive ponuntur et praecoci partu gallinarum
        eduntur: quorum folliculus tactui non renitens, in vesicae modum
        liquoris capax remanet. Ubi os diduxeris, linguam educens, integra
        singillatim faucibus impelles: singula auripigmento convolves. sed caput
        sublime teneatur, dum singula devorarit. Sub haec autem foenigraeci [fenograeci]
        aut ptisanae cremor melle dilutus infunditur. ea triduo data vitium
        extenuabunt, Haec ille. Ad lentigines faciei, Pone in acerrimo aceto ova
        septem integra, et tandiu dimitte ibi donec exterior testa in modum
        interioris pelliculae mollescat, et cum eis admisce pulveris sinapis unc.
        4. et simul tere et in faciem inunge frequenter, Trotula[6]. | In
        the horse (says Theomnestus | 
| Ad scabiem
        pruritumque: Ova gallinae integra in acetum acerrimum demitte per diem
        noctemque: quae si tria fuerint, ipsis cum putaminibus in eodem aceto
        contritis adijce sulphuris ignem non experti, arsenici scissilis, uvae
        taminiae, cerussae, spumae argenti, nerii succi, singulorum unciam unam,
        olei veteris quantum satis est, omnibus contritis obline in balneo,
        Galenus Eupor. 3.77. Ova
        decem in aceto acerrimo macerato, quoad omnis ipsorum testa marcescat et
        mollescat. Dein coquito ova cum aceto, et luteis ipsorum cum rosaceo et
        aceto laevigatis, adijce lithargyri unciam semis. Mixta et subacta bene
        redige ad glutinis crassitudinem et illine, Nicol. Myrepsus. | Against
        the scabies | 
| ¶ Pars VII.
        Remedia aliquot ex ovis permixtis cum aliis diversis remediis
        efficacioribus. Etsi in praecedentibus etiam remedia aliquot ex ovis
        memoravimus, ubi ea cum aliis quibusdam miscentur. sunt enim ova (ut ab
        initio huius capitis dictum est ex Galeno) veluti materia plurimis aliis
        medicamentis. visum est tamen hoc in loco separatim quaedam recensere,
        huiusmodi praesertim ubi longe  potentioribus
        remediis ova adduntur, ita ut prope materiae solum instar eis sint, nec
        aliud quicquam suapte vi aut minimum conferant. Cum balsamitis (vox
        videtur corrupta, legerim diversis) rebus mixta ova, multis subveniunt
        aegritudinibus, Constantinus. Adversus ictus serpentium cocta ova
        tritaque adiecto nasturtio illinuntur, Plin.[7]
        Contra fungos gallinarum ova cum posca pota prosunt, addita
        aristolochiae drachma, Dioscorides[8].
        Scabiem corporum ac pruritum oleo et cedria mixtis tollunt: ulcera
        quoque humida in capite cyclamino admixta, Plinius[9].
        Ovaque cum betis prosunt saepe illita tritis, Serenus inter ignis sacri[10]
        remedia. | Section
        7 - Some remedies gotten from eggs mixed with other more effective
        remedies.
        Anyway also in previous sections I mentioned some remedies obtainable
        from the eggs when they are mixed with some other components. In fact
        the eggs are (as it has been said at the beginning of this chapter), so
        to speak, the excipient for a lot of other medicines. Nevertheless it
        seemed me advisable to examine separately some of them in this section,
        above all those in which the eggs are added to remedies by far powerful,
        so that they practically represent only the excipient, without
        absolutely adding nothing with their effectiveness. The eggs mixed to balsamitis
        (the word seems corrupt, I would read different) things help
        quite a lot of illnesses, Constantinus Africanus. Hard-boiled eggs and
        minced with addition of  watercress | 
[1]
    Naturalis historia XXIX,47:
    Dantur et tussientibus cocta et trita cum melle et cruda cum passo oleique
    pari modo.
[2] Pierandrea Mattioli in Commentarii
    in libros sex Pedacii Dioscoridis Anazarbei De Materia Medica, 1554,
    pag. 123 riporta il testo di Dioscoride relativo al sommacco con le seguenti
    parole: Rhus, quae obsoniis aspergitur, ab aliquibus erithros appellata,
    [...]. Anche Ippocrate
 in Commentarii
    in libros sex Pedacii Dioscoridis Anazarbei De Materia Medica, 1554,
    pag. 123 riporta il testo di Dioscoride relativo al sommacco con le seguenti
    parole: Rhus, quae obsoniis aspergitur, ab aliquibus erithros appellata,
    [...]. Anche Ippocrate in De morbis mulierum II,181scrive: ῥοῦς
    ἐρυθρός, sommacco
    rosso. § Il sostantivo ῥοῦς
    deriva da ῥέω, scorrere,
    fluire.
 in De morbis mulierum II,181scrive: ῥοῦς
    ἐρυθρός, sommacco
    rosso. § Il sostantivo ῥοῦς
    deriva da ῥέω, scorrere,
    fluire.
[3] Il sostantivo greco neutro sídion significa scorza di melagrana. La melagrana corrisponde al sostantivo femminile sídë.
[4] Non sapendo a cosa corrispondesse il κύτινος per Galeno, lo traduciamo con calice del fiore di melograno. Secondo Dioscoride corrispondeva invece all'ipocisto.
[5] Naturalis historia XXIX,49: Maceratorum in aceto molliri diximus putamen; talibus cum farina in panem subactis coeliaci recreantur. Quidam ita resoluta in patinis torrere utilius putant, quo genere non alvos tantum, sed et menses feminarum sistunt, aut, si maior sit impetus, cruda cum farina et aqua hauriuntur. Et per se lutea ex iis decocuntur in aceto, donec indurescant, iterumque cum trito pipere torrentur ad cohibendas alvos.
[6] Verosimilmente la ricetta è tratta dal Trotula minor o De ornatu mulierum, un trattato sui cosmetici, le malattie della pelle e la loro cura di Trotula De Ruggiero.
[7] Naturalis historia XXIX,47: [...] adversus ictus serpentium cocta tritaque adiecto nasturtio inlinuntur.
[8] VI,23: Adversus fungos gallinacea ova cum posca proficiunt, adiecta aristolochiae drachma.
[9] Naturalis historia XXIX,47: Tota ova adiuvant partum cum ruta et anetho et cumino pota e vino. Scabiem corporum ac pruritum oleo et cedria admixtis tollunt, ulcera quoque umida in capite cyclamino admixta.
[10] Discussa è
    l’interpretazione di cosa fosse l’ignis sacer, che magari fu
    anche chiamato ignis Persicus – fuoco persiano . Umberto Capitani e
    Ivan Garofalo (Naturalis historia di Plinio, libro XXVIII, Einaudi,
    1986) non citano il carbonchio
. Umberto Capitani e
    Ivan Garofalo (Naturalis historia di Plinio, libro XXVIII, Einaudi,
    1986) non citano il carbonchio , e puntualizzano che Celso in De medicina
    V,26,31 e 28,4  fa una
    distinzione fra erisipela
, e puntualizzano che Celso in De medicina
    V,26,31 e 28,4  fa una
    distinzione fra erisipela e herpes
    zoster
 e herpes
    zoster (o fuoco di Sant’Antonio
 (o fuoco di Sant’Antonio ),
    per cui il fuoco sacro dovrebbe poter corrispondere all’herpes
    zoster. Affascinanti problemi insoluti di medicina antica!
),
    per cui il fuoco sacro dovrebbe poter corrispondere all’herpes
    zoster. Affascinanti problemi insoluti di medicina antica!