Conrad Gessner
Historiae animalium liber III qui est de Avium natura - 1555
De Gallo Gallinaceo
transcribed by Fernando Civardi - translated by Elio Corti
The navigator's option display -> character -> medium is recommended
[399] ¶ Ad
caducos: Galli testiculos contritos cum aqua ieiuno dabis bibere.
abstineant autem a vino diebus decem, caducis remedium est. Debebunt
autem testiculi sicci servari, ut cum fuerint necessarii, continuo
sumantur, Sextus et Constantinus. Ad comitiales[1]:
Gallinacei testes ex aqua et lacte quidam bibendos censent, antecedente
quinque dierum abstinentia vini, ob id inveteratos, Plinius[2].
Galli gallinacei testiculos in pulverem tritos ex aqua et lacte ieiuno
propinato, idque diebus quinque facito, vino autem abstinendum est,
Trallianus hoc se ex Gallia accepisse scribens. Serapion pro epilepticis
probat medicamen confectum e testibus galli gallinacei: Caelius
Aurelianus, improbans ipse ut videtur. |
¶
For epileptics: You will give to drink minced testicles of
rooster on empty stomach with water. But it represents a remedy for the
epileptics if they abstain for ten days from wine. And the testicles
will have to be preserved dried, so that when needed they can be assumed
without interruption, Sextus Placitus Papiriensis |
¶
Gallinaceum fimum omnia
quae columbinum, sed inefficacius, praestat, Dioscor. minus calidum est
columbino, Galenus. Et rursus, Caeterum ut in aliis omnibus animalium
partibus aut excrementis plurimum refert, montanisne locis, an in pratis,
paludibus, lacubus et aedibus versentur. Semper enim quae exercentur,
iis quae non exercentur sunt sicciora: et quae cibis utuntur
calidioribus siccioribusque iis quae humidis frigidisque. Itaque ut
columbarum stercus semper imbecillius expertus sum quae in domibus
degunt quam nomadum et montanarum: sic gallinarum quoque inveni multo
infirmius earum quae conclusae servantur et furfuribus aluntur, non
paulo autem valentius earum quae in agris, atriis aut foris pascuntur.
Stercoris gallinacei pulli drachmae duae dissolutae in multa aqua calida,
et potae, vomitum movent, Arnoldus de Villan. Stercus galli cum succo
prasii datum, mox vomitum proritat, Idem. Certo educit per vomitum.
quare contra venena propinatur, Ferdinand. Ponzettus. Idem {Gaynerius}
<Guainerius>. scribit, sed misceri iubet, cum lini urticaeve
semine in aqua decocto, aut aqua et butyro, etc. Ad felis morsum galli
stercus liquidum cum adipe gallinaceo subigito et imponito, Aetius. Idem
ex aceto impositum morsibus canis rabidi, salutare traditur, Kiranides.
Gallinaceum fimum privatim contra venena fungorum bibitur ex aceto aut
vino, (vel oxymelite, Rasis,) Dioscor. Nicander contra idem venenum
commendat πάτον
στρουθοῖο
κατοικάδος
(ὀπτόν.)
Galenus etiam adversus strangulationem a devoratis fungis gallinarum
domesticarum fimum cum oxymelite bibi consulit, in Euporistis 1.131.
nimirum ut vomitus
subsequatur. Cum medicum quendam in Mysia gallinaceo utentem stercore
conspexissem, in eis qui ab esu fungorum suffocabantur: et ipse quoque
sum usus in quibusdam urbem inhabitantibus, qui et ipsi fungos esitarant,
ipsum videlicet ad l{a}evorem contritum tribus quatuorve oxycrati aut
oxymelitis inspergens cyathis. et palam adiuti sunt, idque celeriter.
nam qui praefocabantur, paulo post vomebant pituitosum humorem omnino
crassissimum, et exinde plane liberati sunt symptomate, Galenus lib. 10.
de simplicibus. Vide etiam inferius inter remedia ex candida parte huius
fimi. |
¶
The dung of chicken offers all that is offered by that of pigeon, but it
is less effective, Dioscorides |
¶ Gallinarum
fimum recens illitum alopecias celerrime explet, Plinius[3].
Gallinaceorum stercus cum oleo utroque (non explicat quibusnam)
permixtum, alopeciis utile est, Marcellus. Cum aceto alopeciis impositum
prodest, Rasis et Kiranides. Si prius fricetur locus cum panno et cepe
donec rubeat, Rasis. Aridum quoque tritum cum nitro et arido (vox
corrupta) unguento alopeciam inspissat, Kiranid. Recens adpositum
podagris, plurimum iuvat, Marcellus et Plinius[4].
Perniones quae nascuntur in manibus impositum sanat, et omnes morsus,
Constantinus. Est qui gallinae perducat stercore corpus, Serenus inter
carbonis (carbunculi) remedia. De usu huius stercoris ad fistulam
curandam, scripsimus in Rubeta G. {Phlegmonas} <Phlegmones> quae
nascuntur in naribus impositum sanat, Aesculapius. Furunculo medicando:
Praetereaque fimum, ex gallo quod legeris albo | Imbribus ex acidis fidens appone dolenti, Serenus. Vide etiam
infra inter remedia ex rufa parte huius fimi. Fimum gallinaceum cum oleo
et nitro clavos pedum sanat, Plinius[5].
Marcellus pulli gallinacei fimum rubrum clavellis frequenter illinendum
consulit. Fimum gallinaceum recens inunctum, contusiones ex calciamentis
sanat. aufert etiam myrmecia{s}[6],
Kiranides. Si fiat ex eo cataplasma cum melle, id illitum crustam ignis
Persici rumpit, Rasis. |
¶
The fresh dung of hen when smeared makes the alopecias |
¶ Mactatae
recens gallinae ventrem una cum stercore involvito melle, et iumento
adhuc calentem in fauces immittito, Pelagonius adversus tussim iumenti e
faucibus vel gutture provenientem. |
¶
Blend with honey the entrails along with the dung of a just killed hen, and
introduce them still warm in mouth of a draught animal, Pelagonius |
¶
Gallinaceum fimum contra coli cruciatus ex aceto aut vino bibitur,
Dioscor. cum aqua calida et melle, Rasis. Medicus quidam Mysus hoc fimum
bibendum dabat iis qui diutino coli dolore fuissent vexati ex oenomelite:
vel si id non aderat, ex aceto, aut vino aqua diluto, Galenus lib. 10.
de simplic. Et rursus in opere de compos. sec. loc. ex Asclepiade:
Gallinarum interanea omnia exempta, et in vas fictile coniecta assato,
ac trita reponito. usus vero tempore cochlearium unum et dimidium, et
seminis dauci Cretici tusi et cribrati tantundem, ex aquae mulsae
calidae cyathis tribus exhibeto. In libro quodam Germanico manuscripto
albam tantum huius fimi partem adverus colicum affectum e vini
cochleario, salubriter bibi legimus. |
¶
The dung of chicken is drunk with vinegar or with wine against the pains
of the colon, Dioscorides. With warm water and honey, Razi. A physician
of the Mysia to those continually tormented by a pain at the colon was
giving to drink this dung with wine sweetened
with honey or, if this wasn't there, with vinegar or with wine
diluted with water, Galen 10th book of De simplicium
medicamentorum temperamentis et facultatibus. And again, in the
treatise De compositione medicamentorum secundum locos, drawing
it from Asclepiades the Young |
¶ Stercus
gallinae suffitum secundas educit, Arnoldus Villanov. |
¶
The smoked dung of hen makes eject the placenta, Arnaldo from Villanova. |
¶ Ad
iumentorum remedia: Si equus pennam vorarit, primo uratur in umbilico,
deinde in os eius stercus bovis tepidum inseratur: tum fiat phlebotomia.
demum omnia interiora gallinae sanae in os eius immittes. Et si ne ita
quidem liberatur, minue diligenter ipsum, Rusius[7].
Equo ex pituita per nares laboranti, fimum gallinaceum in nares inflabis,
Obscurus. Si equa marem non patitur, gallinaceo fimo cum resina
terebinthina trito, naturalia eius linuntur. ea res accendit libidinem,
Anatolius. Sunt qui ad ulcera iumentorum utantur fimo gallinac. arido
trito cribratoque, inspergentes mane, et vesperi succum sambuci
immittentes per dies aliquot: ubi ulcera primum abluerint vino in quo
sambuci folia decocta sint cum modico sale. |
¶
To prepare some remedies for
draught animals: If a horse swallowed a feather, firstly has to
be cauterized in navel, then lukewarm dung of bovine has to be put in
its mouth: then a bleeding has to be done. Finally you will put in its
mouth all the entrails of a healthy hen. And if also in this way it is
not freed from the feather, chop it accurately: Lorenzo Rusio |
[1] Gli epilettici venivano chiamati comitiales perché nell'antica Roma venivano sciolti i comizi se uno dei partecipanti avesse subito un attacco di epilessia, in quanto ciò rappresentava un segno di cattivo augurio. – Epilessia deriva dal greco epilëpsía – a sua volta dal verbo epilambánein = prendere, assalire – e in prima istanza significa arresto.
[2] Naturalis historia XXX,92: Quidam pectus eius [vulturis] bibendum censent in cerrino calice, aut testes gallinacei ex aqua et lacte, antecedente V dierum abstinentia vini; ob id inveterant.
[3] Naturalis historia XXIX,109: Pellium viperinarum cinis alopecias celerrime explet, item gallinarum fimum recens inlitum.
[4] Naturalis historia XXX,76: Podagras lenit oesypum cum lacte mulieris et cerussa, fimum pecudum, quod liquidum reddunt, pulmones pecudum, fel arietis cum sebo, mures dissecti inpositi, sanguis mustelae cum plantagine inlitus et vivae combustae cinis, ex aceto ac rosaceo si pinna inlinatur vel si cera et rosaceum admisceatur, fel caninum ita, ne manu attingatur, sed pinna inlinatur, fimum gallinarum, vermium terrenorum cinis cum melle ita, ut tertio die solvantur.
[5] Naturalis historia XXX,81: Verrucarum omnia genera urina canis recens cum suo luto inlita, fimi canini cinis cum cera, fimum ovium, sanguis recens murinus inlitus vel ipse mus divolsus, irenacei [= erinacei] fel, caput lacertae vel sanguis vel cinis totius, membrana senectutis anguium, fimum gallinae cum oleo ac nitro.
[6] Celso De medicina V,28,14: Myrmecia autem vocantur humiliora thymio durioraque, quae radices altius exigunt maioremque dolorem movent: infra lata, super autem tenuia, minus sanguinis mittunt; magnitudine vix umquam lupini modum excedunt.
[7] Liber
Marescalciae Equorum. -
Vedi maniscalco.